Sovyet yönetimininin ilk yıllarında oldukça özgür olan Sovyetler(Gürcistan)Birliği Lazları, nüfus kayıtlarına kendi etnik kimlikleriyle kaydedildiler. Lazca okullar açıldı. Laz çocukları kendi anadillerinde eğitim görmeye başladılar. Lazca, 1920’li yıllarda yazılı bir dil haline geldi. Latin Alfabesi’ne dayalı bir alfabe kullanıma konuldu. Lazca ders kitaplarının yanı sıra, kültür hayatıyla ilgili kitaplar da yayımlanmaya başladı. Lazca tiyatro eserleri sergilendi, gazete ve broşürler çıkarıldı. Bu süreç içerisinde Çita Murun3xi (= Kızıl Yıldız ) adlı bir de gazete yayına başladı.
Fakat lazlara tanınan bu özgürlükler uzun sürmedi kendisi de aslen Gürcü olan Stalin'in yönetimindeki Sovyetler Birliği yönetimi lazlara tehcir ve asimilasyon politikası uygulamaya başladı.Lazlar 1939’dan başlamak üzere nüfus kayıtlarına ‘’Gürcü’’ olarak kaydedildi. 1937-1938 döneminde Lazların büyük bilim adamı, şair ve Lazca okullar direktörü İskender 3itaşi katledildi. Laz halkının önderleri baskılara uğradı. Laz halkının kültür özgürlüğü gaddarca engellendi. Gürcü okullarında eğitime zorlanarak , Laz dilinin ölü bir dil hale getirilmesi süreci hızlandırılmak istendi.
1949’da, Lazların tarihsel yerleşim alanı olan, bugünkü Batı Gürcistan yöresinden binlerce Laz, Kazakistan’a sürüldü. Toplam nüfusları 20.000’e indirgendi. Bu insanlar sürüldükleri yerlerde eritilmeye çalışıldı. Türkiye sınırlarına yakın bölgelerden, Doğu Karadeniz’de yaşayan Müslüman soydaşlarından kopartılan bu insanların neden böyle bir tehcire tabi tutuldukları ve suçlarının ne olduğu halen anlaşılabilmiş değildir. Tekrar kopartıldıkları topraklarına dönebilmeleri için de hiçbir girişimde bulunulmamıştır.
Kaynak
Dil-Tarih-Kültür-Gelenekleriyle
LAZLAR.
Ali İhsan Aksamaz