1. İsim (Ad)　　

1.0. Kök

1.1. Durum

1.2. Sayı

● Lazca isimlerde “cinsiyet” (maskülen ~ feminen gibi ayrım) yoktur.

● Fiil-isimlere de bakınız (→15.). Ayrıca Lazcada sıfatlar (→3.), partisipler (→14.) ve isim tamlayan cümlemsiler (→17.) de isim olarak kullanılır.

● İsim, sıfat ve zarf türeten yapım eklerine de bakınız (→ 20.).

______________________________________________________________________

1.0. Kök

1.0.1. Konson ile biten kök

1.0.2. Vuayel ile biten kök

1.0.3. Kök bulma metodu

● Lazca isimlerin kökü, son fonemine göre iki gruba ayrılır: konson⁽¹⁾ ile bitenler ve vuayel⁽²⁾ ile bitenler. Gruba göre eklerin biçimi ve vurgulama kuralı bazen değişmektedir.

(1) Konson = Türkçe gramerde “ünsüz”, halk dilinde “sessiz”　

(2) Vuayel = Türkçe gramerde “ünlü”, halk dilinde “sesli”

■ Yalın kökün kendine özgü vurgusu var olduğu varsayılabildiği için vurgu hakkında açıklama bu maddeden itibaren başlıyoruz.

______________________________________________________________________

1.0.1. Konson ile biten kök

Örnek: m3xul- armut

oxor- ev

oncğor- utanma

■ Lazcada gözlemlenen vurgu, Almanca, İngilizce, İtalyanca ve Rusçadaki vurguya nazaran son derece yumşaktır.

Ayrıca tüm diyalektlerde vurgulu vuayel ile vurgusuz vuayel arasında hiç kalite farkı bulunmamaktadır.

■ Konson ile biten yalın kökün son hecesi vurguludur. Ekleme durumuna göre vurgunun yeri bazen değişmektedir.

______________________________________________________________________

1.0.2. Vuayel ile biten kök

Örnek: ndğa- gün

cuma- erkek kardeş

xe- (1) el

ti-　 (1) kafa

yoxo- ~ coxo- (2) isim

mç’apu- ~ mky’apu- (2) çakal

(1) Vuayel ile biten kökler arasında “-i” ile bitenler, hepsi tekhecelidir. “-e” ile bitenler yine hepsi tekheceli olabilir. Ancak araştırmanın şimdiki aşamasında bunu kesin olarak söylemek mümkün değildir.

(2) Soldaki yoxo- ile mç’apu- biçimleri Batı (= Pazar, Çamlıhemşin ile Ardeşen) diyalektlerde, sağdaki coxo- ile mky’apu- biçimleri Orta (= Fındıklı ile Arhavi) ve Doğu (= Hopa ile Çxala) diyalektlerde gözlemlenmektedir.

■ Vuayel ile biten yalın kökün vurgulama kuralı aşağıda gösterilmiştir. Ekleme durumuna göre vurgu yeri bazen değişmektedir.

# Kök tekheceli ise o hece vurguludur.

# Kök çokheceli ise sondan ikinci hece vurgulu olur.

_____________________________________________________________________________

1.0.3. Kök bulma metodu 　

İsimlerin kökü, çoğul eki ve çok sayıda yapım eklerinin önünde kolayca gözlemlenmektedir (Vuayel ile biten kök bazı eklerin önünde son vuayeli kaybeder. →3.3. ve 20.). Yalın kök, birleşik kelimelerin birinci öğesi olarak da kullanılmaktadır.

______________________________________________________________________

1.0.3.1. Sonek önünde

m3xul-epe : armutlar (çoğul)

ber-oba : çocukluk

■ Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi sonek çokheceli ise, kökün vurgusu kaybolur. Sonekin sondan ikinci hecesi vurgulu olur.

______________________________________________________________________

1.0.3.2. Birleşik kelimenin birinci öğesi olarak

m3xul-o3’ilaşe : yüksek dallardan armut toplamak için kullanılan araç

oxor-mance : ev sahibi

■ Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi ikinci öğesi çokheceli ise, birinci öğesi yalın kök halindedir. Birinci öğesinin vurgusu kaybolur.

■ Aşağıda gösterildiği gibi ikinci öğesi vuayel ile biten tekheceli ise, kökü konson ile biten birinci öğesi yalın kök halinde değil, 1.1.1.2. maddesinde anlatılan “postpozisyonel” durumdadır. Birinci öğesinin son hecesi vurgulu olur.

m3xuli-mca (PZ)(ÇM) : armut ağacı [mca/ nca = ağaç]

m3xuli-nca (AŞ) : (1)

ntxiri-mca (PZ)(ÇM) : fındık ağacı

ntxiri-nca (AŞ) : (2)

(1) Fındıklı, Arhavi ve Hopa’da m3xulişi-nca

(2) Fındıklı, Arhavi ve Hopa’da ntxi(r)işi-nca

______________________________________________________________________

1.1. Durum

1.1.1. Temel durumlar

1.1.1.1. Apsolütif (temsili biçim)

1.1.1.2. Postpozisyonel (“şeni” önündeki durum)

1.1.1.3. Ergatif (-k durumu)

1.1.1.4. Datif (-s/-z durumu)

1.1.1.5. Genitif (-şi durumu)

1.1.1.6. Direktif (-şa durumu, yönelme durumu)

1.1.1.7. Ablatif (-şe/-şen durumu, ayrılma durumu)

1.1.1.8. Lokatif (-s/-z durumu, bulunma durumu)

1.1.1.9. Araç durumu (-te/-ten durumu)

1.1.2. Birleşik durumlar

1.1.2.1. Birleşik oblik durum

1.1.2.2. İki-yön durumu

1.1.3. İsim çekim tablosu

● Lazcada aküzatif durum⁽¹⁾ bulunmamaktadır. Bu, ergatif sözdizimli dillerde genellikle gözlemlenen olaydır.

(1) aküzatif durum : Türkçe gramerde “İ durumu”

______________________________________________________________________

1.1.1. Temel durumlar

______________________________________________________________________

1.1.1.1. Apsolütif (temsili biçim)

Lazca diyalektler, isimlerin apsolütif durumunun biçimine göre iki gruba ayrılmaktadır.

A grubu: apsolütif biçimi, ya konson ile ya da vuayel ile biter.

B grubu: apsolütif biçimi, mutlaka vuayel ile biter.

A grubuna giren diyalektler Çamlıhemşin (Mek’alesk’irit, Ğvant, Xincip’ici, M3’anu vs köyleri), Arhavi (Napşit, Sidere, Pilarget vs köyleri) vs birçok yerde bulunmaktadır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.1.1.1.1. Biçim

[1] İsmin kökü konson ile bitiyorsa, apsolütif biçimi diyalekt grubuna göre değişmektedir.

A grubu : {yalın kök = apsolütif} veya {kök + -i ~ -e = apsolütif}

B grubu : {kök + -i ~ -e = apsolütif}

A grubundaki biçim B grubundaki biçim

m3xul m3xuli armut

oxor oxori ev

oncğor oncğore utanma

Her iki grupta aynı biçim gösteren kelimelerden örnek

xinci köprü

badi ihtiyar erkek

■ Apsolütif ekleri (-i, -e), vurgunun yerini değiştirmez.

[2]　İsmin kökü vuayel ile bitiyorsa, tüm diyalektlerde {kök = apsolütif}

ndğa gün

cuma erkek kardeş

xe el

ti　 kafa

yoxo ~ coxo isim

mç’apu ~ mky’apu çakal

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.1.1.1.2. Kullanım

Varlık fiilinin öznesi, bulunma yer fiilinin öznesi, apsolütif özneli nesnesiz (=Türkçe gramerde geçişsiz) fiillerin öznesi, ergatif özneli apsolütif nesneli (=Türkçe gramerde geçişli) fiillerin nesnesi vs apsolütif durumda olur.

Ayrıca apsolütif durum, çoğul eki olmaksızın, isimlerin temsili biçimi olarak kullanılmaktadır.

●●● Lazca hem ergatif sözdizimi hem datif sözdizimine sahiptir. Üstelik diğer ergatif dillerde mevcut olmayan “ergatif özneli nesnesiz fiil” de çok sayıda bulunmaktadır. Bundan dolayı genelde ergatif diller için geçerli olan terimler ve Türkçe gramerde kullanılan terimler, Lazca için uyumsuz ve yetersiz kalmıştır. Bu durumda Lazca gramere özgü yeni terimlerin önerilmesi zorunlu bulunmuştur. Detaylı açıklama ve cümle içindeki kullanımı için 11. bölümden başlayan fiil ile ilgili maddelere bakınız.

______________________________________________________________________

1.1.1.2. Postpozisyonel (“şeni” önündeki durum)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.1.1.2.1. Biçim

Postpozisyonel durumun yapımı tüm diyalektlerde aynıdır.

[1] Konson ile biten kök: {kök + -i ~ -e = postpozisyonel}

[2] Vuayel ile biten kök: {yalın kök = postpozisyonel}

● B grubuna giren (= apsolütif biçimi mutlaka vuayel ile biten) diyalektlerde isimlerin apsolütif durumu ile postpozisyonel durumu arasında biçim farkı yoktur. (İki durum arasındaki biçim farkı kökü konson ile biten zamirlerde bulunmaktadır. 2. bölüme bakınız.)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.1.1.2.2. Kullanım

İsimlerin postpozisyonel durumu, şeni (için), st’er(i) ~ ster(i) ~ ste(y)i (gibi) vs birçok son-edat önünde gözlemlenmektedir. Ayrıca 1.1.1.3. maddesinden itibaren anlatılan ergatif (-k), datif (-s ~ -z), ablatif (-şe ~ -şen) vs durum ekleri, postpozisyonel durum biçimine eklenmektedir.

m3xuli şeni armut için

oxori şeni ev için

k’oçi st’er(i) adam gibi

~ k’oçi ster(i) ~ k’oçi ste(y)i

______________________________________________________________________

1.1.1.3. Ergatif (-k durumu)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.1.1.3.1. Biçim

[Bu çalışmada, yöresel değişkenler daima batıdan doğuya doğru ele alınmıştır.]

(PZ) Pazar diyalektlerinde{postpozisyonel + -k ~ -ko ~ -ku = ergatif}

mç’apuk ~ mç’apuko ~ mç’apuku : çakal

m3xulik ~ m3xuliko ~ m3xuliku : armut

● Bu çalışmada bundan sonraki sayfalarda Pazar diyalektlerinin ergatif temsili biçimi olarak -k’li biçimler gösterilmiştir.

(ÇM)(AŞ) Çamlıhemşin ve Ardeşen diyalektlerinde ergatif durum eki bulunmamaktadır. 1.1.2.1. maddesine bakınız.

(Orta, Doğu) Fındıklı, Arhavi, Hopa ve Borçka-İçkale (Çxala) diyalektlerinde,

{postpozisyonel + -k = ergatif}

mky’apuk : çakal

m3xulik : armut

■ Ergatif eki, vurgunun yerini değiştirmez.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.1.1.3.2. Kullanım

Ergatif özneli nesnesiz fiillerin (→12.5.) öznesi, ergatif özneli nesneli fiillerin öznesi ve ettirgen fiillerin eylemi yaptıran kişi, ergatif durumda olur.

______________________________________________________________________

1.1.1.4. Datif (-s ~ -z durumu)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.1.1.4.1. Biçim

(PZ) Pazar diyalektlerinde {postpozisyonel + -s ~ -so ~ -su = datif}

mç’apus ~ mç’apuso ~ mç’apusu : çakal

m3xulis ~ m3xuliso ~ m3xulisu : armut

● Bazen -s ~ -so ~ -su yerine -y duyulmaktadır. Kökü -a vuayeli ile biten kelimelerde daha çok gözlemlenmektedir. (Örneğin : çonas → çonay : ışık, sevgili).

● Bu çalışmada, bundan sonraki sayfalarda Pazar diyalektlerinin datif temsili biçimi olarak -s’li biçimler gösterilmiştir.

(ÇM)(AŞ) Çamlıhemşin ve Ardeşen diyalektlerinde datif durum eki bulunmamaktadır. 1.1.2.1. maddesine bakınız.

(Orta, Doğu) Fındıklı, Arhavi, Hopa ve Çxala diyalektlerinde, {postpozisyonel + -s ~ -z (1) = datif}

mky’apus ~ mky’puz : çakal

m3xulis ~ m3xuliz : armut

(1) Bazen şiirlerde -so biçimi gözlemlenmektedir.

■ Datif eki, vurgunun yerini değiştirmez.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.1.1.4.2. Kullanım

Nesneli fiillerin datif tümleci (= Türkçe gramerde “geçişli fiillerin dolaylı tümleci”), yeterlik kipinde olan fiillerin öznesi (1), tecrübe kipinde olan fiillerin öznesi (1), hal değişme fiillerinin (→ 12.4.) öznesi vs datif durumda olur.

●●● (1)(2) Fındıklı diyalektleri ve Arhavi’nin batı kısmında konuşulan diyalektlerde ulun ve ondan türemiş fiillerin yeterlik kipi ile tecrübe kipi, apsolütif öznelidir.

●●● Lazca isim ve zamirlerin datif ve lokatif durumları eşbiçimlidir. Bu çalışmada “datif = fiilin çekiminde şahsının gösterildiği -s/-z durumu” ve “lokatif = fiilin çekiminde şahsının gösterilmediği -s/-z durumu” olarak tanımlanmıştır. Yani Lazca fiiller datif öznesi veya datif tümlecinin şahsına göre çekilir, fakat lokatif tümlecinin şahsına göre çekilmez.

______________________________________________________________________

1.1.1.5. Genitif (-şi durumu)

Genitif durumdaki isim, arkasına gelen isim, “yer ve yön belirten zarf” vs tamlayanı olur.

Tüm diyalektlerde {postpozisyonel + -ş ~ -şi = genitif}

m3xuliş ~ m3xulişi armudun

oxoriş ~ oxorişi evin

badiş ~ badişi ihtiyarın

nanaş ~ nanaşi annenin

noğaş ~ noğaşi çarşının

Çxala diyalektlierinde, /i/ dışındaki vuayel arkasında, genitif göstergesinin {-(y)i} değişkeni de gözlemlenir.

nana(y)i annenin

noğa(y)i çarşının

■ Genitif durumdaki isimlerin vurgusu, durum ekinden bir önceki heceye kayar (m3xuliş, m3xulişi ; nanaş, nanaşi, noğaş, noğaşi).

______________________________________________________________________

1.1.1.6. Direktif (-şa durumu, yönelme durumu)

Direktif durumdaki isim, hareketin yöneldiği yeri belirtir.

(Batı) Pazar, Çamlıhemşin ve Ardeşen diyalektlerinde direktif ile ablatif durumlar birleşik bir durumu oluşturmuştur. 1.1.2.2. maddesindeki

iki-yön durumuna bakınız.

(Orta, Doğu) Orta ve doğu diyalektlerde{postpozisyonel + -şa = direktif}

m3xulişa armuda

oxorişa eve

noğaşa çarşıya

nanaşa anneye

■ Direktif ile genitif durumların vurgu kuralı aynıdır (m3xulişa, oxorişa; noğaşa, nanaşa).

______________________________________________________________________

1.1.1.7. Ablatif (-şe ~ -şen durumu, ayrılma durumu)

Ablatif durumdaki isim, hareketin başladığı yer, geçildiği yer vs belirtir.

(Batı) Pazar, Çamlıhemşin ve Ardeşen diyalektlerindeki iki-yön durumu için 1.1.2.2. maddesine bakınız.

(Orta, Doğu) Orta ve doğu diyalektlerde{postpozisyonel + -şe ~ -şen = ablatif}

m3xulişe ~ m3xulişen armuttan

oxorişe ~ oxorişen evden

noğaşe ~ noğaşen çarşıdan

■ Ablatif, genitif ve direktif durumların vurgu kuralı aynıdır; m3xulişe(n), oxorişe(n); noğaşe(n), nanaşe(n).

______________________________________________________________________

1.1.1.8. Lokatif (-s ~ -z durumu, bulunma durumu)

Lokatif durum, birinin veya bir şeyin bulunduğu yeri belirtir.

m3xulis ~ m3xuliz armutta

oxoris ~ oxoriz evde

noğas ~ noğaz çarşıda

● (ÇM)(AŞ) Çamlıhemşin ve Ardeşen diyalektlerinde lokatif durum eki bulunmamaktadır. 1.1.2.1. maddesine bakınız.

●●● Lazca isim ve zamirlerin datif ve lokatif durumları eşbiçimlidir. Bu çalışmada “datif = fiilin çekiminde şahsının gösterildiği -s/-z durumu” ve “lokatif = fiilin çekiminde şahsının gösterilmediği -s/-z durumu” olarak tanımlanmıştır. Yani Lazca fiiller datif öznesi veya datif tümlecinin şahsına göre çekilir, fakat lokatif tümlecinin şahsına göre çekilmez.

_____________________________________________________________________________________

1.1.1.9. Araç durumu (Enstrümantal) (-te ~ -ten durumu)

Araç durumu, kullanılan araç veya hareketin sebebini belirtir.　

Tüm diyalektlerde {postpozisyonel + -te ~ -ten = araç durumu}

xamite ~ xamiten buçak ile

bergite ~ bergiten kazma ile

k’uçxete ~ k’uçxeten ayakla

derdite ~ derditen dertle

mskalate ~ mskalaten merdiven ile

3’i3’ilate ~ 3’i3’ilaten yılan ile

■ Araç durumu, genitif, direktif ve ablatif durumların vurgu kuralı aynıdır; xamite(n), bergite(n), k’uçxete(n), derdite(n); mskalate(n), 3’i3’ilate(n).

______________________________________________________________________

1.1.2. Birleşik durumlar

______________________________________________________________________

1.1.2.1. Birleşik oblik durum (ÇM)(AŞ)　　

Çamlıhemşin ve Ardeşen diyalektlerinde kelime sonunda bulunan -k ve -s konsonlarının kaybolmasıyla birlikte postpozisyonel, ergatif ve datif durumlar arasında eskiden var olan biçim farkı da telef olmuş, üç durum birlikte birleşik oblik durumu oluşturmuştur. (Lokatif durum zaten kalan tüm diyalektlerde de olduğu gibi datif durum ile eşbiçimlidir.)

[1] Kökü konson ile bitiyorsa {kök + -i ~ -e = birleşik oblik durum}

[2] Kökü vuayel ile bitiyorsa {yalın kök = birleşik oblik durum}

A grubuna giren (= konson ile biten apsolütif durumu olan) diyalektlerde kökü konson ile biten isimlerin çoğunda apsolütif durumu ile birleşik oblik durumu arasında biçim farkı vardır.

B grubuna giren (= konson ile biten apsolütif durumu olmayan) diyalektlerde ise tüm isimlerin apsolütif durumu ile birleşik oblik durumu eşbiçimli olmaktadır. Buna rağmen bu diyalektlerde apsolütif-oblik ayrımı kaybolmuş değildir. Çünkü kökü konson ile biten zamirlerde (→ 2.4. ve 2.5.) iki durum arasında biçim farkı korunmuştur.

Ayrıca Çamlıhemşin ve Ardeşen diyalektlerinde de fiillerde bulunan şahıs göstergeleri öznesi veya tümlecinin durumunu belirtmektedir. Ergatiflik ve datiflik bu yörede konuşulan diyalektlerden tamamen yokolmuş değildir.

　A grubuna giren diyalektlerde

Apsolütif Oblik

m3xul m3xuli armut

oxor oxori ev

noğa noğa çarşı

Aşela Aşela Aşela (bir bayan adı)

■ Birleşik oblik durumdaki isimlerin yükseklik vurgusu, kelimenin sondan ikinci hecesindedir.

______________________________________________________________________

1.1.2.2. İki-yön durumu (PZ)(ÇM)(AŞ)

Pazar, Çamlıhemşin ve Ardeşen diyalektlerinde direktif ile ablatif durumlar arasında biçim farkı bulunmamaktadır. Lazcada çok sayıda bulunan fiilbaşları (→11.7., 19.) yapılan hareketin yönünü göstermektedir. İsimlerde direktif-ablatif ayrımı bulunmasa da anlaşmazlık meydana gelmemektedir.

(PZ-batı) Pazar’ın batı kısmında {postpozisyonel + -şe = iki-yön durumu}

m3xulişe armuda, armuttan

oxorişe eve, evden

noğaşe çarşıya, çarşıdan

(PZ-doğu)(ÇM)(AŞ) Pazar’ın doğu kısmı, Çamlıhemşin ve Ardeşen’de

{postpozisyonel + -şa = iki-yön durumu}　

m3xulişa armuda, armuttan

oxorişa eve, evden

noğaşa çarşıya, çarşıdan

■ İki-yön durumundaki isimlerin vurgu yeri, genitif ve lokatif durumlarda olanlarınki ile aynıdır.

______________________________________________________________________

1.1.3. İsim çekim tablosu

(PZ) = Pazar, (ÇM) = Çamlıhemşin, (AŞ) = Ardeşen, (FN) = Fındıklı, (AH) = Arhavi, (HP) = Hopa, (ÇX) = Çxala

______________________________________________________________________

1.1.3.1. Konson ile biten kök: m3xul- (armut)

aps. = apsolütif

pos. = postpozisyonel

ens. = enstrumental (= araç durumu)

Ardeşen-Ortaalan’lı Sedat Alptekin tarafından verilen bilgiye göre “Ortaalan ve ona yakın köylerde bu tabloda gösterildiği gibi direktif-ablatif ayrımı yapılmaktadır”. Bu konuda ince alan araştırma gerekmektedir.

●●● (*) Lazca isim ve zamirlerin datif ve lokatif durumları eşbiçimlidir. Bu çalışmada “datif = fiilin çekiminde şahsının gösterildiği -s/-z durumu” ve “lokatif = fiilin çekiminde şahsının gösterilmediği -s/-z durumu” olarak tanımlanmıştır. Yani Lazca fiiller datif öznesi veya datif tümlecinin şahsına göre çekilir, fakat lokatif tümlecinin şahsına göre çekilmez.

______________________________________________________________________

1.1.3.2. Vuayel ile biten kök : nca- (ağaç)

Ardeşen-Ortaalan’lı Sedat Alptekin tarafından verilen bilgiye göre “Ortaalan ve ona yakın köylerde bu tabloda gösterildiği gibi direktif-ablatif ayrımı yapılmaktadır”. Bu konuda ince alan araştırma gerekmektedir.

●●● (*) Lazca isim ve zamirlerin datif ve lokatif durumları eşbiçimlidir. Bu çalışmada “datif = fiilin çekiminde şahsının gösterildiği -s/-z durumu” ve “lokatif = fiilin çekiminde şahsının gösterilmediği -s/-z durumu” olarak tanımlanmıştır. Yani Lazca fiiller datif öznesi veya datif tümlecinin şahsına göre çekilir, fakat lokatif tümlecinin şahsına göre çekilmez.

______________________________________________________________________

1.2. Sayı

1.2.1. Sayı eki olmayan isim

1.2.2. Ekli çoğul

1.2.3. Ekli çoğul çekim tablosu

______________________________________________________________________

1.2.1. Sayı eki olmayan isim

Lazcada isimlerin çoğulluğu her zaman çoğul eki ile gösterilmez. Hele sayı sıfatları kullanıldığında onların arkasında çoğul eki genelde kullanılmaz. Çoğul eki olmayan isim, hem tekil hem çoğuldur.

______________________________________________________________________

1.2.2. Ekli çoğul

______________________________________________________________________

1.2.2.1. Kökü konson ile biten isimlerde

Konson ile biten kökün arkasına eklenen çoğul göstergesi, “-epe”dir.

Apsolütif çoğul eksiz biçim Apsolütif çoğul ekli biçim

m3xul ~ m3xuli m3xulepe armutlar

oxor ~ oxori oxorepe evler

badi badepe ihtiyar erkekler

■ Vurgu, çoğul ekinin birinci hecesine (kelimenin sondan ikinci hecesine) kayar.

______________________________________________________________________

1.2.2.2. Kökü vuayel ile biten isimlerde

Vuayel ile biten kökün arkasına eklenen iki çeşit çoğul göstergesi bulunmaktadır: -pe ile -lepe.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.2.2.2.1. -pe

Apsolütif çoğul eksiz biçim Apsolütif çoğul ekli biçim

but’k’a (1) yaprak but’k’ape yapraklar

xe el xepe eller

ti kafa tipe kafalar

bozo kız bozope kızlar

mç’apu (2) çakal mç’apupe çakallar

mky’apu (3) çakal mky’apupe çakallar

(1) But’k’a kelimesi, Arhavi, Hopa ve Çxala’da kullanılır. Pazar, Çamlıhemşin, Ardeşen ve Fındıklı’da pavri kelimesi kullanılır.

(2) Pazar, Çamlıhemşin ve Ardeşen’de

(3) Fındıklı, Arhavi, Hopa ve Çxala’da

■ Vurgu, çoğul ekinden bir önceki hecede (kelimenin sondan ikinci hecede) bulunuyor.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.2.2.2.2. -lepe

Kökü -a ile biten isimlerin bir kısmı bu eki alır.

Apsolütif çoğul eksiz biçim Apsolütif çoğul ekli biçim

cuma erkek kardeş cumalepe erkek kardeşler

kva taş kvalepe taşlar

nca ağaç ncalepe ağaçlar

ndğa gün ndğalepe günler 　

■ Vurgu, çoğul ekinin birinci hecesine kayar.

______________________________________________________________________

1.2.3. Ekli çoğul çekim tablosu

Durum ekleri, çoğul ekinin arkasına gelir. 　

(PZ) = Pazar, (ÇM) = Çamlıhemşin, (AŞ) = Ardeşen, (FN) = Fındıklı, (AH) = Arhavi, (HP) = Hopa, (ÇX) = Çxala

■ Genitif, direktif, ablatif ve lokatif durumlarda durum ekinden bir önceki hecesi vurguludur: m3xulepeş(i), m3xulepeşa, m3xulepeten ......