Ramazan Kosanoğlu ǨLEMURİŞİ

LAZ ÇOCUKLARININ MÜHENDİSLİK HARİKASI TAHTA ARABALARI

TAHTA ARABA ( PİƷARİ ARABA )

ǨLEMURİŞİ Ramazan Kosanoğlu
Tahta arabalar Doğu Karadeniz bölgesinde Lazistan köylerinde hemen hemen her çocuğun oyuncağı olmuştur. Tahta arabalar yapımı, tasarımı ve kullanımı açısından ciddi mühendislik, el becerisi ve zeka gerektirmektedir. Bu araçların geçmişte bıçak, bıçkı, demir ve keserle çocuklar tarafından da rahatlıkla yapıldığını düşünürsek Laz çocukların zeka, bilgi ve becerileri hayranlık uyandırıcıdır. 
Tamamen  tahta olan arabaların yapımı el becerisi, zeka  ve ustalık gerektirmektedir. 

Geleneksel  tahta arabalar 5 temel parçalardan oluşmaktadır. 
Tahta araba 4 tane tekerlek, direksiyon, 4 tekerleği ikişer ikişer birbirine bağlayan 2 tane aks, oturak tahtası, hareket halindeyken ayakların konulduğu  ayaklık ve bunları birleştirmek için kullanılan çivi.  Son zamanlarda "meyojinaşe” denilen yaslanmalık kullanılmaya başlandı.
Yine fren sistemi arabalarda görünebilmektedir. 
 

 



TAHTA ARABABIN BÖLÜMLERİ VE LAZCA İSİMLERİ

1-DİREKSİYON 
Lazcada "oçvalena”(1), "goktumale” denmektedir. 
Geleneksel tahta arabalarda resimdeki 1 nolu şekilde de olabildiği gibi çatal ağaçlardan da yapılmaktadır.


2- TEKERLEKLER
Lazcada "tekeri” denmektedir.
Tekerlekler geleneksel yöntemle ya el burgusu ya da ısıtılan demirlerle delinirdi. Mümkün olduğu kadar tahta akslar kırılmayacak şekilde ince delinir. Delinen delikler sürtünmeyi azaltmak için pürüzsüzleştirilmektedir. 
4 tekerleklerin genelde önleri arkalarına oranla daha küçük olurlar. Bu Karadeniz’in dik yollarında aşırı hızlanan aracı yönlendirilmesine yardımcı olmaktadır. Tekerlekler pergellerle çizilip bıçkı gibi el aletleriyle kesilirdi. Delinen deliklere hayvansal yağlar sürülür sürtünme azaltılırdı.

3- OTURAK TAHTASI
Lazcada "cexunace, cexunaje" (3) ve "gexunay” (4) denmektedir. Oturak tahtası aynı zamanda arabanın şasesi ve aracın süspansiyonudur. Karadeniz’in stabilize ve bozuk yolların enerjisini emmesi için mümkün olduğu kadar ince ve esnek yapılırdı.
Böylece araba hem hızlı gider hem de sarsılmaz.


4- AKS
Lazcada "mazo” denmektedir. Akslar genelde komar ağacından yapılırdı. Dayanıklılık açısından şimşir ağacından da yapılırdı. Akslar tekerleklerin deliklerine göre inceltilir ve tekerleklere geçirilir. Tekerin dış kısmına taşan bölümüne tekerleklerin çıkmaması için çivi çakılarak engellenir.


5-AYAKLIK
Lazcada "Mebazgaşe, Mebazgaje” denmektedir. Araç yürür haldeyken ayakların konulduğu kısımdır. Bu kısım aracın sürülebilmesi ve virajlarda sürücünün dengede durması için önemlidir.

Bütün tahta kısımları birleştirmek için metal çivi kullanılmaktadır. Arabanın başka bir yerinde tekerlekleri dahil  bilye ve ya metal aksam bulunmaktadır. 


Lütfen eklemek istediklerinizi, eksik bulduklarınızı bana yazın
ramox@hotmail.com
 


farklı yerlerdeki isimlermedirmeler hakkında kaynaklar

1-TC Yüksel Özgürbüz (Pazar/xunar köyü)
2- Mek’alesk’iriti köyü Ǩlemurişi ramazan kosanoğlu
3-
4-Ahmet turan, Vi3’e’

Emojiye tıkla - Yorum yap - Paylaş
Bu içeriği Sosyal Ortamda Paylaş

Bu haberi okuyanlar aşağıdakileri de okudu



TAHTADAN OTOMOBİLLER YİNE NEFES KESEN YARIŞLARA SAHNE OLACAK
Rize Çamlıhemşin (Vija) / Kültür / Sanat
TAHTADAN OTOMOBİLLER YİNE NEFES KESEN YARIŞLARA SAHNE OLACAK

GELENEKSEL 8. TAHTA ARABA LAZ RALLY YARIŞLARI RİZE'NİN ÇAMLIHEMŞİN İLÇESİ DİKKAYA KÖYÜNDE START ALIYOR. Laz kültüründe çocukların elle yaptıkları tahta arabalar gelenekselleşen

Tahta Araba Yarışları Bu Yıl da Nefesleri Kesti
flash haber
Tahta Araba Yarışları Bu Yıl da Nefesleri Kesti

Rize'nin Çamlıhemşin ilçesi Dikkaya köyü'nde Lazralli Tahta Araba Yarışları’nın bu yıl 8.'si düzenlendi. Yarışlar her yıl olduğu gibi bu yıl da renkli görüntülere sahne oldu.

İLK KEZ TAHTA ARABA GÖRDÜLER
Kültür / Sanat
İLK KEZ TAHTA ARABA GÖRDÜLER

İLK KEZ TAHTA ARABA GÖRDÜLER

RİZE'DE BAYRAMIN 2. GÜNÜ TAHTA ARABA YARIŞLARI BAŞLIYOR
Rize Çamlıhemşin (Vija) / Kültür / Sanat
RİZE'DE BAYRAMIN 2. GÜNÜ TAHTA ARABA YARIŞLARI BAŞLIYOR

BAYRAMIN 2. GÜNÜ TAHTA ARABA YARIŞLARI PROGRAM AKIŞI BELLİ OLDU. İŞTE EĞLENCENİN PROGRAMI

Tahta Araba direksiyonuna bu kez Kenan Sofuoğlu geçti
Kültür / Sanat
Tahta Araba direksiyonuna bu kez Kenan Sofuoğlu geçti

Rize'nin Ardeşen ilçesinde, bu yıl 6'ncısı düzenlenen Geleneksel Formulaz Tahta Araba Şenliği'ne, geçen yıl olduğu gibi Dünya Şampiyonu motorcu Kenan Sofuoğlu da katıldı.

Tahta Araba Yarışı Başlıyor
Laz Köyleri
Tahta Araba Yarışı Başlıyor

Bu yıl 4.sü düzenlenecek olan Geleneksel Tahta Araba Yarışları Rize Çamlıhemşin ilçesi Dikkaya köyünde (mekaleskiriti) Bayramın 1. günü start alıyor. Geçtiğimiz yıllarda bayan

Gişiş yap yada ücretsiz üye ol

İçerik Takvimi

İlginizi Çekebilir

img
Lazlar Gürcü mü?
31-05-2013, 20:44
img
KARADENİZ ÇÖP YOLU
16-03-2018, 00:24
img
RİZE'DE KAR YAĞDI
10-05-2021, 17:02
Rize nöbetçi eczaneleri
HANGİ BELEDİYEYİ DAHA BAŞARILI BULUYORSUNUZ?