RİZE / PAZAR İLÇESİ TARİHİ. BELEDİYELERİN WEB SİTELERİNDE VERİLEN, İLÇE TARİHİ İLE BİLGİLER NE KADAR GERÇEK?

RİZE / PAZAR İLÇESİBu Pazar belediyesinin'' Pazar'ın Tarihi'' isimli Pazar'ın tarihini anlatan sitesindeki yazının aslı  Bu adreste yayınlanmıştı
Rize/Pazar İlçesi: Pazar , "MÖ.. 64 yılında Pompeius tarafından "Athena" adıyla kurulmuştur.
Grekçe bir sözcük olan "Athena", Latince de, Minerva akıl güzellik ve hikmet anlamındadır. Roma konsülü Pompeius tarafından kurulan Athena, uzun bir süre Roma'ya bağlı kalmış.

Athena, dağları geçit vermeyen bir özelliğe sahip olduğundan, zamanın istilacılarından kaçan Grekler, Gürcüler, Mergeller ve Ermenilerin de sığınak yeri olmuştur. Yeryüzünde Müslümanlığın doğuşundan sonra, Emeviler döneminde Anadolu'nun, özellikle güney bölümlerinde büyük kuşatmalar olmasına karşın, Athena bölgesine Müslümanların geldiğine ilişkin hiçbir belgeye rastlanmamıştır.İlçenin Müslümanlıkla doğrudan temasa geçmesi Türklerin Müslümanlığı kabulü ile başlar.

Pazar ve bölgesi 1054 yılında da Müslümanlığı tamamen kabul eder,Trabzon'un Rum Pontus imparatorluğundan kurtarılması Fatih Sultan Mehmet tarafından 1461 yılında gerçekleşince Rize sahilleri tamamen Osmanlıların eline geçmiştir. Athena bölgesi de Türk egemenliğine katılınca Pazar, Ali Paşa'nın emrindeki komutanlara tımar olarak verilmiştir.Erzurum halkının bir bölümü Yavuz Sultan Selim döneminde Rize'ye yerleştirilmiştir.Pazar Osmanlı döneminde, uzun bir süre tımar olarak yönetilmiştir. Batum, Rusya'ya bırakılmadan önce ona bağlı bir ilçe olarak kalmış, 1864 yılında da tamamen ilçe durumuna getirilmiştir,İlçemiz 1916 yılında Rus işgaline uğramış, 1918 de Rus işgalinden kurtulmuştur. Cumhuriyet döneminde 1928 yılında Athena adı Pazar adıyla değiştirilmiştir. Pazar'da "Pazar yeri" anlamında kullanılmıştır.

İlçemizin Tarihi İlçemize ait yazılı tarih öncesine rastlayan herhangi bir yerleşmeyi aydınlatacak çok net bulgulara rastlanmamakla beraber,yazılı tarihle beraber yöremizde yaşayanların genelde hayvancılık ve tarımla uğraştıkları bilinmektedir.M.Ö 2000-1200 yılları arsında yöremiz Hititlerin etkisi altında kaldığı sanılmaktadır. M.Ö V111. Yüzyılda Mile tos’lu denizciler "Pazar yeri” adı verilen bir yerleşim birimini Kafkas sahil yerleşim birimlerine ulaşacak bir merkez koloni şeklinde oluşturmuşlardır.Yöre bir müddet sonra "Med” lerin daha sonra da Preslerin eline geçmiştir.

Yunan prenslerinden,biri gemilerle yöremize geldikleri ve ilçemizin önünde durduklarında denizden görünüşünü bir site devleti olan "Atina” ya benzettiğinden " Atina-Athena olarak adlandırmış ve Atina olarak adını almıştır.
Atina M.Ö.150 yılda Pontus krallığı hakimiyetine girer. M.Ö.66 da Roma İmparatorluğunun etkisine girer. M.S.395 te Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasıyla Bizans’ın egemenliğine girer.

Atina 1204 yılında Trabzon Rum İmparatorluğuna tekrar geçmesinden sonra çeşitli göçlerin altında kalan Kafkas Milletlerinden Lazların-Megrellerin Abhazaların,Gürcülerin işgaline uğrayan Atina 1461 de Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon seferinden sonra Osmanlı Türk egemenliğine geçer.1571 de Abhaza korsanların yağmasına maruz kaldı.1854 yılında Belediye olan 1864 yılında İlçe olan Atina 1877’ye kadar Batum sancağına bağlı tek ilçe idi.1877-1877 Osmanlı-Rus savaşından sonra Batum Ruslara kalınca önce Çoruh iline bağlandı.Daha sonrada idari yapıda Rize il olunca Rize iline bağlı tek ilçe oldu. İlçemiz 1915 te Rus işgaline uğrar.10 Mart 1918 de işgalden kurtulur.O tarihlerde,Ardeşen, Çamlıhemşin, Hemşin beldeleri Pazar ilçesine bağlı birer yerleşim birimleri idi.Sıra ile önce Ardeşen,sonra Çamlıhemşin ve Hemşin beldeleri ilçe statüsüne geçerek idari yapıda ilçemizden ayrıldılar.İlçemizin 1928 yılında " Atina " olan adı "PAZAR” olarak değiştirildi.

Bugünkü tarih itibarı ile ilçemizde halen Nüfus kütüğüne kayıtlı ve hayatta olan 75.000(bin) kişi bulunmaktadır.17.000 (bin)Şehir merkezi 18.000 (bin) köy olmak üzere toplam 35.000.(bin) kişi yaşamakta olup 40.000(bin) kişi ilçe dışında ikamet etmektedir.
Kaynak : Gelenek Görenekleriyle PAZAR. Adnan SOLAK"

 Bu makalede Pazar belediyesinin sitesinde yayınladığı ve kaynak olarak : ‘’Gelenek Görenekleriyle PAZAR. Adnan SOLAK’ ’isimli kitabı gösterdiği Pazar’ın tarihi yazısındaki en belirgin tarihi bilgi yanlışlıklarını göstermek istiyorum.

Makaledeki Yanlışlar

Birincisi:  İlçenin Müslümanlıkla doğrudan temasa geçmesi Türklerin Müslümanlığı kabulü ile başlar. Pazar ve bölgesi 1054 yılında da Müslümanlığı tamamen kabul eder, bilgisi bu  bilgiyi yazarımız nerden edindi bilmiyorum ama tamamen yanlış bir bilgi. Bölgenin yerlileri olan Lazların(Pazarlıların) İslamiyet’e geçmeleri bu bölgenin Osmanlı Devleti'ne geçmesiyle yani en erken 16.yüzyılın başlarında olmuştur.

2.yanlış bilgi Erzurum halkının bir bölümü Yavuz Sultan Selim döneminde Rize'ye yerleştirilmiştir. Pazar’da Yavuz Sultan Selim döneminde Erzurum’dan getirilmiş ve buraya yerleştirilmiş insan yoktur.

3.yanlış bilgi Atina M.Ö.150 yılda Pontus Krallığı hakimiyetine girer bilgisi.
Doğrusu Pontus Krallığı değil Pontos Devleti olacak ikisi aynı devlet değildir. Trabzon Rum (Pontus) Devleti, milattan sonra 1204’te kurulmuş ve sınırları içinde Pazar ve doğusu yer almıyordu.

4. Yanlış:'' Atina 1204 yılında Trabzon Rum İmparatorluğu'na tekrar geçmesinden sonra çeşitli göçlerin altında kalan Kafkas Milletlerinden Lazların-Megrellerin Abhazaların,Gürcülerin işgaline uğrayan Atina 1461 'de Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon seferinden sonra Osmanlı Türk egemenliğine geçer''En büyük yanlış daha doğrusu en büyük ayıp bu verilen bilgi, ilçenin tarihi anlatılırken bölgenin yerlisi olan ve 2000 senedir burada yaşayan Lazlardan hiç bahsedilmemiş  sadece  bölgeyi işgal eden halklardan biri olarak yazılmıştır. Lazlar bölgenin işgalcileri değil 2000 senelik yerlileridir, ve bunu bilmeyen yada yanlış bilen bir yazara nasıl Pazar'ın tarihi yazdırılır bunu da anlamak mümkün değil.

5.yanlış bölgenin Osmanlı egemenliğine girmesi Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Rum İmparatorluğu'nu yıkmasıyla olduğu bilgisi.
Bu bilgi de kesin değildir ve bu konuda kesin bir belge yoktur kesin olan Trabzon Rum İmparatorluğu’nun Fatih Sultan Mehmet zamanında yıkılmasıdır. Trabzon Rum İmparatorluğu’nun en doğu sınırları bu günkü Pazar'ın batısında  kalan yerlerdir, çoğu tarihçiler Pazar ve doğusunun Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı idaresine geçtiğini belirtirler ki çoğu tarihi kaynaklar da bunu doğrular.

6. Yanlış: Atina 1877’ye kadar Batum sancağına bağlı tek ilçe idi bilgisi,
Osmanlı Devleti’nde Batum sancağı yada Trabzon sancağı diye bir sancak yoktur.
Atina Lazistan sancağına bağlı bir ilçe idi.

7.Yanlış:  kaynak olarak gösterilen yazarın yararlandığı kitabı yazarken yararlandığı tarihi kaynaklarda belirtilmeli idi tabi varsa.

Sonuç olarak bu kadar yanlış tarihi bilgilerle dolu bir tarihi makale yazılacağına, bu ilçenin tarihi objektif kaynaklara dayanarak çalışan bir tarihçiye yazdırılabilir ve insanların kendi yaşadıkları ilçenin tarihini doğru öğrenmeleri sağlanabilirdi.

www.Lazca.org

Kaynaklar
Ali İhsan Aksamaz "Dil Tarih Kültür Gelenekleriyle Lazlar" Sorun Yayınları-Tarih-Kültür Dizisi (2000),
Rize'nin Tarihçesi (Türkçe). T.C. Rize Valiliği,
Muhammed Vanilişi , Ali Tandilava (çev. Hayri Hayrioğlu) , Lazların Tarihi, Ant Yayınları,İstanbul,1992,
Mahmut Goloğlu.Pontos.Ankara.1973.
Lazca.org