LAZLARLA İLGİLİ DOĞRU SANILAN YANLIŞLAR

LAZLARLA İLGİLİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

Toplumumuzda en fazla bilgi kirliliğinin olduğu alanlardan biri de Lazların kimliği,dili,kültürü ve tarihi ile ilgili var olan bilgi kirliliğidir. Bu kirlilik bazen insanlarımızın kulaktan dolma, sağdan soldan duyduğu şeyleri tek doğru kabul etmesinden, bu alanda doğru ve tarafsız bilgi veren yeterince kaynak olmamasından, olanlarında çoğunun yanlış ve propaganda amaçlı yazılan eserlerden oluşmasındandır. Her insanın kendi ana dilini, kültürünü ve geçmişini doğru öğrenmeye hakkı vardır. Bilim insanlara doğruyu sunma amaçlı yapılmalı, siyasi ve propaganda amaçlı yanlı ve güdümlü bilimsel araştırma yapılmamalıdır, biz bu makalemizde toplumumuzda Lazlarla ilgili var olan genel yanlışları ve bu yanlışların bilimsel araştırmalara dayanan doğrularını yazdık. Bu alan daha çok araştırma yapılabilecek bir alan ve bu alan sadece gerçekleri yazacak objektif araştırmacıları bekliyor.

Yanlış

Lazların tarih boyunca kurdukları devlet ya da devletler yoktur.

Doğru

Lazların çok eski devirlerden itibaren kurdukları devletleri vardır, ilki yaklaşık M.Ö.11 ve 12 .yüzyılda kurulan Kolhida ve milattan sonra 2. yüzyılda kurdukları Lazika devletleridir.

Yanlış

Kolhida ve Lazika Devletleri,tarihi Gürcü devletleridir.

Doğru

Ne Kolhidanın ne de Lazika’nın kuruluşunda Gürcülerin bir etkinliği yoktur ve bu devletler tarihi Gürcü devletleri değildir.

Yanlış

Lazlar Gürcü kökenli bir halktır.

Doğru

Lazlar, Gürcü kökenli bir halk değildir.Gürcülerin Lazların=Margalların(Megrellerin) arasına ilk olarak karışması, milattan sonra 6. ve 7.yüzyılda yaşadıkları anayurtları Kartli bölgesini,önce Sasani(İran) ve daha sonra Arapların işgal etmesi ve bu bölgedeki Gürcülerin Acara ’ya ve Lazların yaşadıkları Güney Kafkasya’nın Karadeniz kıyılarına(Margalona) yerleşmeleri ile olmuştur. Bizans-Pers-Laz savaşlarından bölgedeki Laz nüfusunun iyice azalması ,bu bölgedeki bazı Lazların Doğu Karadeniz kıyılarına göç etmeleri (Miladi 1.y.y),1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarında Lazların diğer çoğu Kafkas milletleri gibi Osmanlı Devleti’nin yanında savaşta yer almaları, savaşta Osmanlı Devleti’nin mağlup olması sonucunda bir kısım Lazların Batı Anadolu’ya göç etmeleri, daha sonra Sovyetler Birliği döneminde Stalin’in emriyle Kafkasya’daki Lazların Sibirya’ya sürgün edilmelerinden dolayı Kafkasya’da Laz nüfusu azalmış, azalan bu bölgeye Gürcüler yerleşmiştir.

Yanlış

Lazlar, Kıpçak veya Çepni Türküdür ve Anayurtları Orta Asya’dır.Lazonada yaşayan bazı Laz sülaleri aslen Konya,Erzincan,Şam,Buhara,Ortasya ve sair yerlerden gelme,buralara çeşitli yerlerden yerleştirilme Türklerdir,Lazonada Lazların arasında yaşayıp Lazca öğrenmişlerdir.

Doğru

Lazlar anavatanı ,Güney Batı Kafkasya’nın Karadeniz kıyıları ve oralara yakın yerler(bu günkü Batı Gürcistanın karadeniz kıyıları,Margalona) ve Doğu Karadeniz kıyıları olan bir Kafkas kökenli halktır.

Bu tür sülalesini kendince değerli gördüğü bir ırka,boya ,sülaleye dayandırma geleneği,eskiden kalma bir alışkanlıktır ve tarihi gerçekliği bulunmamaktadır,tarihi gerçeklerle bir ilgisi olmayan nesilden nesile aktarılan sülale hikayeleri,tarihi çok eskilere dayanan antik bir milletin tarihini belirlemede belirleyici rol oynamaz,tarih objektif tarihi belgelere göre belirlenir ve bu sülale rivayetlerini doğrulayacak hiçbir tarihi belge yoktur,birde 500 senedir resmi dili Türkçe olan bir devlette(Osmanlı ve Türkiye cumhuriyetinde) yaşayan bir halkın anadili Türkçeyi unutup Lazca konuşmaya başlaması,asimile olması çok komik iddialardır kaldı ki şu anda bile binlerce yıldır Lazlarla iç içe yaşayan ve bölgeye Lazlardan sonra yerleşen Hemşinliler,Gürcüler gibi Lazlardan farklı halklar asimile olmamış anadillerini bırakıpta Lazca konuşmaya başlamamışlardır.

Lazların anayurdu Lazona ve Margalonadır,bu yörenin yerli halkıdır,buralara bir yerden gelme,sığınma,buralara başka bölgelerden yerleştirilme bir halk değildir.

Yanlış

Lazca, Megrelce Gürcücenin bir şivesidir veya Gürcü(Kartveli) dil ailesine mensup bir dildir.

Doğru

Lazca=Megrelce, Gürcüce ile aynı veya aynı dilin şivesi değildirler, Gürcüceden tamamen bağımsız,farklı dillerdir.

Lazca Güney Batı Kafkas Dilleri içerisindeki Zan koluna mensup bir dildir.

Güney Batı Kafkas dil ailesi,(Zan)dili-Lazca(Megrelce),Svanca ve Gürcüce olarak sıralanırlar.

Gürcü(Kartveli) dil ailesi diye bir dil ailesi yoktur. Bağımsız dilbilimcilerine göre: Bir dil ailesi içindeki bir dilin o dil ailesinin adı olamayacağına ilişkin dilbilimsel görüşe karşın bu tez günümüzde de Gürcüler tarafından savunulmaya devam etmektedir ve bu asimilasyonist bir çerçeve ile Gürcistan aracılığıyla filolojiye(dilbilimine)sunulmaktadır. Gerçekte Gürcü resmi ideolojisine bağlı olmayan dilbilimciler adı geçen dilleri bağımsız ve kendi başına bir olduğu konusunda şüphe dahi etmemektedirler.

Köken olarak Gürcüce ve Svanca ile aynı dil ailesine mensup bir dildir. Lazcanın Gürcüce ile aynı dil ailesine mensup olması iki milletin aynı yada akraba millet olduğunu göstermez,tıpkı İngilizce ile Almanca, Arapça ile İsrail’ce (İbranice)aynı dil ailesinden(grubundan) gelipte akraba veya aynı halklar olduğunu aklı başında hiç kimsenin öne sürmediği gibi.

Aynı dil ailesine mensup olmak bir milletin diğer bir milletle yakın akraba bir millet olduğunun tek ve objektif ölçüsü değildir.

Yanlış

Lazca, Türkçenin Karadeniz şivesidir.

Doğru

Lazca kendine özgü alfabesi ve sözcükleri olan bağımsız bir dildir. Türkçe dilinin Karadeniz şivesi değildir. Uyi da, celeyurum ,cideyurum,haçan nasulsun,uşağum gibi Türkçenin Karadeniz şivesine mensup cümleler Lazca ile bir alakası yoktur.

Yanlış

Lazlar, kılıç zoru ile zorla müslümanlaştırılmışlardır.

Doğru

Bu yanlış bilgiye kaynak Muhammed Vanilisi/ Ali Tandilava'nın yazdığı ‘’Lazların Tarihi’ ’adlı kitaptır ,fakat bu yazarların eserlerinde verdikleri bilgilerin çoğunun yanlış olduğu ve bu yazarların Lazları Gürcü göstermek amacıyla bu eseri yazdıkları-yazdırtıldıkları ,kitaplarının da Gürcü asimilasyonunu savunma amaçlı bir eser olduğu bu gün bütün tarafsız Laz kültürü araştırmacıları tarafından kabul edilir, dolayısıyla kitabın içeriğinde yer alan bu bilgide tarihi gerçekleri tam yansıtmamaktadır,zaten bu konuda söz konusu yazarlar bu konuda verdikleri bilgilere,güvenilir kaynaklarda sunmamışlar, kendi duygu ve düşüncelerini aktarmışlardır. Lazlar,16. yüzyılın başlarında Doğu Karadeniz’in Osmanlı devletine katılmasıyla ,belli bir zaman aralığında Müslüman olmuşlardır.Zorla,öldürülerek,işkencelerle toptan Müslüman olduklarına dair sağlam bir kaynak yoktur ve bu konuyla ilgili var olan bilgiler daha çok kişisel rivayetlerdir.

Lazların müslüman oluşunda, müslüman din adamlarının dini faaliyetleri ve müslüman halka tanınan vergi v,s konulardaki bazı avantajlar,Lazların müslüman oluşunda etkili olmuştur ama bu nedenlerde Lazların müslüman oluşlarının tek ve en önemli nedeni olarak gösterilemez.

Doğu Karadenizde 20 .y.y ın başlarına kadar Müslüman olmayan nufüsta bulunmaktaydı.

Yanlış

Lazca, Trabzon’un bazı ilçe ve köylerinde konuşulan Rumca(Pontusça) ile aynı dildir.Lazlar Rumdur.

Doğru

Lazcanın Pontusça(Rumca) ile bir ilgisi yoktur. Bu diller birbirinden tamamen farklı dillerdir.Lazlarla Pontoslu Rumlar tamamen farklı halklardır.

Yanlış

Megreller(Margallar),Lazlarla farklı milletlerdir, dilleri farklıdır, Megreller(Margallar) Gürcü(Kartveli) kökenli bir halktır.

Doğru

Megreller,Lazlarla aynı millettir, sadece dinleri farklıdır(Hıristiyan).Dilleri aynı dilin lehçesi konumundadır ,Megrelce ile Batı Lazcası ile yüzde 50-60 benzerlik vardır, Megreller Gürcü değildirler, dillerinin de Gürcüce ile bir alakası yoktur.

Yanlış

Pazardan (Atina),Hopa’ya kadar olan yerlerin hepsi Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Rum İmparatorluğu’nu yıkmasıyla Osmanlı devleti topraklarına katılmıştır.

Doğru

Bu çok yaygın olan yanlış bilgi hakkında da kesin bir kaynak yoktur, kesin olan Pazar’a kadar olan yerlerin bu tarihte Osmanlı devletine katılmasıdır, zaten Trabzon Rum İmparatorluğu’nun sınırları da buraya kadar uzanıyordu, Fatih Sultan Mehmet’in bu devleti yıkmasıyla bu devletin sınırları içerisinde yer alan bu yerlerde Osmanlı Devleti’nin sınırlarına katılmıştır,
Trabzon Rum İmparatorluğu sınırları içerisinde yer almayan Pazar’ın Melyat köyünden başlayıp, Hopa’ya kadar uzanan yerler (Lazistan,Lazona), Yavuz Sultan Selim’in Trabzon valiliği yaptığı şehzadeliği döneminde çıktığı Gürcistan(Kutais) seferinde (16.yüzyılın başları),Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Yanlış

Ardeşen isminin aslının ne olduğu ve ‘’Yavuz Sultan Selim Trabzon Sancak Beyi iken, Osmanlı tahtına sahip çıkmak ister ve bu amacı gerçekleştirmek için Kepa Sancak Beyi olan oğlunun yardımına gerek duyar. Yardım almak için sahil boyu bölgeden geçerken Fırtına Deresinde ağaç parçalarını görür. Bölge tamamen boş, Bataklık ve çalılıktır. Çevresindekiler, Kendisine bölgede kimsenin yaşamadığını söylediğinde; Yavuz Sultan Selim deredeki ağaç parçalarını göstererek ” Bu belde tenha değil, bakın dere yonga taşıyor. Bu yörenin ardı şendir” yani yüksek kesimlerde yerleşim birimleri olduğunu ifade eder. Ardışen sözcüğü zamanla halk dilinde Ardeşen olarak yerleşir .’’rivayeti.

Doğru

Bu rivayetin Osmanlı kaynaklarında hiç bir karşılığı yoktur zaten ilçenin ismi bölgenin Osmanlı idaresine girmesinden çok önceden de(Art'aşeni)olarak vardı. Dil bilimcilerin bu ismin kökeni ve anlamı hakkında bir kesin yargıları olmasa da Lazca olma ihtimali yüksektir.

Yanlış

Trabzon (Pontus)Devleti Laz devletidir.

Doğru

Pazar’ın batısında Tzani/Tzannoi ve Tsani/Tsannoi Lazlarının yaşadığı, bu Lazların Roma –Bizans döneminde asimile edildikleri ,bu Laz kökenli halkın Trabzon devletinde yer aldığı ve bazı dönemlerde bu devlette etkili olduğu tarihi kaynaklarda yer alır, fakat bu devleti tarihi Laz devleti olarak tanımlayamayız.
Laz derebeyleri tarafından Pazar-Batum arasında 1204’te kurulan Laz Theması, doğrudan Trabzon Devleti’ne bağlı değildi. Trabzon Devleti’nin en doğu sınırları bu günkü Pazar (Atina)ilçesinin Melyat köyüne kadar uzanmaktaydı ve Lazistan(Lazona) bu devlet sınırları içerisinde yer

almamaktaydı.

E.Konakçı 

www.lazca.org