DETAYLI LAZ ALFABESİ ANLATIMI
Ramazan Kosanoğlu
Ramazan Kosanoğlu
LAZLAR KİMDİR NERELERDE YAŞARLAR
Lazlar, Lazca konuşanlardır. Türkiye'nin kuzeydoğusunda, tarihte Lazistan (Lazcada Lazepedixa denilebilir) olarak adlandırılan Doğu Karadeniz Bölgesinde, Artvin'in Hopa (Xopa), Arhavi (Arkabi), Borçka (Borçxa) ilçeleri ve Rize'nin Fındıklı (Viǯe), Ardeşen (Artaşeni), Pazar (Atina), Çamlıhemşin (Vija) ilçelerinde; göçmen olarak İkizdere'nin Merkeze yakın 6 Köyünde ve Güneyce beldesinde 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından dolayı Batum, Hopa ve Arhavi'den göç ederek yerleştikleri Gölcük, Yalova, İzmit, Sapanca, Kocaeli/Kandıra, Karasu, Düzce, Akyazı, Akçakoca, Samsun, Baruthane, Vezirköprü, Ladik , Kavak, Havza, Balıkesir/manyas gibi yerlerde yaşamaktadırlar. Bu insanlar kendilerine has dilleri olan Lazca konuşurlar. Ayrıca Gürcistan'da da Lazlar yaşamaktadırlar.Lazca konuşulan ve Lazların yaşadığı yerleri yazıyor olmamız diğer yerlerde yaşamıyorlar anlamı vermemektedir. Böyle alan kısıtlamaları genel itibari ile doğru değildir.
Lazca
Lazca (Lazca: Lazuri nena / ლაზური ნენა) eski Kolhis dilinin devamı olduğu sanılan, Zanik (zan) Kafkas dilidir.Lazca Lazların konuştuğu dildir. Lazca binlerce yıldır başlı başına bir dildir. Hiç bir dille doğrudan bağı yoktur. Lazca Güney Kafkas dil ailesine mensup bir dildir. Lazcada her sesin karşılığında bir bir harf vardır. Yazıldığı gibi okunur, okunduğu gibi yazılır.
Laz alfabesi oluşturma çabaları batılı bilim insanlarının Lazistan çoğrafyasındaki Laz dili derlemelerinde Lazcaya özgü harflerin batın dillerindeki harfler ile yazılamaması ve Osmanlı'nın son dönemlerindeki Hopalı Faik efendi ile başlamıştır. Ǯitaşi İskender, 1929 başında Gürcistan ve Abhazya'daki Lazlarla birlikte Nikolay Marr'ın analitik yöntemi model alınarak, değiştirilmiş Latin karakterlere sahip, ilk Lazca alfabeyi hazırladı. Bu alfabenin kullanıldığı, Lazcanın ilk gazetesi Mçita Murutsxi (Kızıl Yıldız)'yi, Muhammet Vanlişi, Rıza Bibinoğlu, Helim Hazirişi ve Nazım Kurtoğlu ile birlikte 7 Kasım 1929 Perşembe günü yayınladı. Abhazya'da ve Acaristan'ın Sarpi köyünde 1933'te açılıp aralıklarla 1936'ya kadar Lazca eğitim veren okullar.
Bu okullarda Chitaşi ve ekibi tarafından hazırlanmış Lazca ders kitapları okutulmuştur. ![]()
Mç̆ita Muruʒxi gazetesinde kullanılan Lazca Alfabe.
Mç̆ita Muruʒxi gazetesinde kullanılan Lazca Alfabe.
Günümüzde kullanılan lLaz alfabesi![]()
35 HARFLİ LAZ ALFABESİ
Büyük harflerA B C Ç Ç̌ D E F G Ğ H X I J K Ǩ L M N O P P̌ Q R S Ş T Ť U V Y Z Ž Ʒ Ǯ
Küçük Harfler
a b c ç ç’ d e f g ğ h x i j k k’ l m n o p p‘ q r s ş t t‘ u v y z z‘ 3 3’
35 HARFLİ LAZ ALFABESİ
Büyük harflerA B C Ç Ç̌ D E F G Ğ H X I J K Ǩ L M N O P P̌ Q R S Ş T Ť U V Y Z Ž Ʒ Ǯ
Küçük Harfler
a b c ç ç’ d e f g ğ h x i j k k’ l m n o p p‘ q r s ş t t‘ u v y z z‘ 3 3’
Sesli harfler
a e i o u
Lazcaya özgü harfler
ḉ ğ ǩ ṕ ʒ ǯ ť x ž ğ Bu harflerin Türkçe karşılığı yok.
Türkçede olan I Ö Ü harfleri Lazcada yoktur.
Bu 10 harfin dışındaki diğer harfler Türkçe ile aynıdır. Türkçede olan I Ö Ü harfleri Lazcada yoktur.
Üstte belirttiğimiz (ḉ ğ ǩ ṕ ʒ ǯ ť x ž ğ) Lazcaya özgü harfleri kelime içinde kullanalım.
(5) Lazcaya özgü harflerin yazılması
ḉ
ḉ harfine örnek: ḉağana=yengeç / ç harfi ise Türkçede kullanılan ile aynıdır. örnek: oçilu: evlenmek
ǩ
Lazcada hem k harfi, hem de ǩ harfi vardır.
ǩ harfini kelime içinde kullanalım:
ǩuǩma=Güğüm / ǩulani=kız. k harfi ise Türkçede kullanılan k ile aynıdır.
![]()
Lazcada hem k harfi, hem de ǩ harfi vardır.
ǩ harfini kelime içinde kullanalım:
ǩuǩma=Güğüm / ǩulani=kız. k harfi ise Türkçede kullanılan k ile aynıdır.
ʒ
İlk bakışta üç rakamına benzeyen bu harf Laz alfabesidir. Rakam değildir. ʒ harfine örnek:
ʒadi=bak
mʒa=gök
mʒudi=yalan
![]()
![]()
![LAZ ALFABESİ YAZILIŞ VE OKUNUŞLARI]( "LAZ ALFABESİ YAZILIŞ VE OKUNUŞLARI")
ť harfi ise Lazcaya özgü harftir. Örnek: ťora=az daha / ťaxa=güya ťebi=deri
![LAZ ALFABESİ YAZILIŞ VE OKUNUŞLARI]( "LAZ ALFABESİ YAZILIŞ VE OKUNUŞLARI")
ž
Laz alfabesinde hem ž, Hem de z harfi bulunmaktadır.
ž harifne örnek: danži=diken / gunže=uzun
Harfin üzerindeki şapkayı nasıl yapacağız?
ğ
ğ harfi yumuşatılmadan kullanılır.
ğari=gölge
ğorğona= taşlık
Şapka yerine ' işareti koyarak Lazca harflere benzetmiş oluyoruz
örnek: ž yazacağımızda z' yazıyoruz. ǯ yazacğımıza 3 rakamının üzerine tırnak ile 3' yazıyoruz.
İlk bakışta üç rakamına benzeyen bu harf Laz alfabesidir. Rakam değildir. ʒ harfine örnek:
ʒadi=bak
mʒa=gök
mʒudi=yalan
ǯ
Bu harf yukarıdaki harfe benze farklı ses verir. örnek: ǯari=su / ǯana=sene/seneye ǯoneri/buseneki, ǯoneri=tartılmış
Bu harf yukarıdaki harfe benze farklı ses verir. örnek: ǯari=su / ǯana=sene/seneye ǯoneri/buseneki, ǯoneri=tartılmış
x
Laz alfabesinden bir harftir. İngilizcedeki (iks) harfi değildir.
x harifne örnek: xami=bıçak
Laz alfabesinden bir harftir. İngilizcedeki (iks) harfi değildir.
x harifne örnek: xami=bıçak
ť
Laz alfabesinde hem ť harfi, Hem de t harfi bulunmaktadır. T harfi Türkçedeki t harfi ile aynıdır.
ž
Laz alfabesinde hem ž, Hem de z harfi bulunmaktadır.
ž harifne örnek: danži=diken / gunže=uzun
Harfin üzerindeki şapkayı nasıl yapacağız?
ğ
ğ harfi yumuşatılmadan kullanılır.
ğari=gölge
ğorğona= taşlık
Şapka yerine ' işareti koyarak Lazca harflere benzetmiş oluyoruz
örnek: ž yazacağımızda z' yazıyoruz. ǯ yazacğımıza 3 rakamının üzerine tırnak ile 3' yazıyoruz.
ṕ
Laz alfabesinde hem ṕ hem de p harfi vardır. bunlar birbirinden farklı iki kelimedir.
ṕ harfine örnek: ṕiṕila=çekirdek / ṕiya=acaba / ṕaṕu=dede / diğer p harfi Türkçe de kullanılan p harfi ile aynı okunur
Laz alfabesinde hem ṕ hem de p harfi vardır. bunlar birbirinden farklı iki kelimedir.
ṕ harfine örnek: ṕiṕila=çekirdek / ṕiya=acaba / ṕaṕu=dede / diğer p harfi Türkçe de kullanılan p harfi ile aynı okunur
q harfi Lazcada gırtlaktan söylenir ve lokal bir iki yerde kullanılır. örnek: qali: boğaz, iqven: oluyor
![]()
Bu haberi okuyanlar aşağıdakileri de okudu
Lazca
Lazca Nerelerde Konuşulur (Lazların Memleketleri)
Türkiye’de "Laz” kelimesi bazen yanlış kullanılıyor. "Doğu Karadenizli” veya sadece "Karadenizli” anlamında bu kelimeyi kullanan milyonlarca insan bulunmaktadır. Halbuki gerçek
-
Kategori: Lazca
Lazlar
Lazlar Nerede Yaşar?
LAZLAR NERELERDE YAŞARLAR? LAZLAR HANGİ İLÇELERDE YAŞARLAR? LAZLAR HANGİ KÖYLERDE YAŞARLAR?
-
Kategori: Lazlar
Ramazan Kosanoğlu ǨLEMURİŞİ
LAZCANIN ARTVIN VE RIZE ILÇE AĞIZLARI VE FARKLARI
LAZLAR KİMDİR NERELERDE YAŞARLAR Lazlar Lazca konuşmalarıdır. Lazlar, tarihte Lazistan olarak adlandırılan Doğu Karadeniz Bölgesinde, Artvin’inHopa (Xopa), Arhavi (Arkabi), Borçka
-
Kategori: Yazarlar / Ramazan Kosanoğlu ǨLEMURİŞİ
Lazca
Laz alfabesi
Değerli okurlarımız. Gerek Lazca bilen gerek bilmeyen arkadaşlarımızın en çok sorduğu sorudur "Laz harflerinin okunuşları nasıl?" Bu anlamda Lazca bilen ve bilmeyen herkese hitap
-
Kategori: Lazca
Lazların Tarihi
1877-1878 OSMANLI RUS SAVAŞLARI(93 HARBİ) : KAFKASYA VE ARTVİN’DEN BATI ANADOLU’YA DOĞRU LAZ GÖÇLERİ
Devrin'' hasta adamı'' olan Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1877-1878 yılları arasında tarihte 93 harbi denilen savaşlar olmuş, Osmanlı Devleti ’de Ruslar karşısında büyük bir
-
Kategori: Lazların Tarihi
Yorumlar
Gişiş yap yada ücretsiz üye ol
İçerik Takvimi
İlginizi Çekebilir
Lazuri Navigasyon/ Lazca Navigasyon
31-05-2013, 20:46
LAZ ÇOCUKLARININ MÜHENDİSLİK HARİKASI
5-10-2014, 17:09
En çok aranan ve merak edilen Lazca
16-05-2022, 23:26
AĞUSTOS AYINDA KARADENİZ'E KAR YAĞDI
24-08-2020, 10:04
RİZE'NİN 4 İLÇESİNDE ELEKTRİK KESİNTİSİ
24-01-2020, 13:14
