Rize Pazar Şehitlik Köyü

Xak'u (şehitlik) köyü,  Pazar ilçesine bağlıdır. Bak'oz ve Handağı (xandaği) köyleri arasında bulunur. Köy Lazlardan oluşmaktadır.  Geleneksel Laz kültürü taşımasının yanı sıra; Bu bölgede çok fazla görünmeyen muhacir olarak bu köye sonradan yerleşenlerin sayısı fazladır.
xak'u köylüleri geçimini büyük ölçüde çay tarımı ile sağlamaktadırlar.  1990 da 600 iken, 2010 nüfus sayımına göre köyde 400 kişi yaşamaktadır.  Köylülerin büyük kısmı diğer şehirlerde yaşamaktadır. Çay mevsiminde, Okul tatilleirnde gelip kışın tekrar dönenlerin sayısı neredeyse tümüne yakın. Kışın burada kalanların sayısı bir elin parmaklarını geçmemektedir.(200 kişi kışın yaşamaktadır; Muhtar v.)

Köyün yüksek tepelerinde şimdilerde bile bariz görülen, köyün büyükleri tarafından hala anlatılan Osmanlı ile rusya arasındaki (1877-78) savaştan  kalma mevziler, siperler görünmekte.  Başka bir görüş ise Mehmet Hacısüleymanoğlu tarafından bu yazımıza görüş bildirdi; "Bende haddim olmayarak bir konuyu düzeltmeniz adina yardimci olmak isterim. Şehitlik köyünde Ruslarla geçen savaş veya çatişma 1877-78 doksanuç harbi denen tarihte değil. Birinci dünya harbinde 1914 yılında yaşanmiştir ve o köyde çokca şehitlik mevcuttur bilgilinze ve ikginize saygilarumla "

O dönemde Xak'u  Köyünde  büyük çatışmalar yaşanmış. Anlatılanlara göre savaş sırasında bir çok kişi geri dönememiş ve bir daha haber alınamamış. Bu savaşta kahramanca savaşan Lazlardan  ağır yalanmış biri bu köyde hastane olarak kullanılan ahşap bir evde tedavi etmeye  çalışmışlardı kısıtlı imkanlarla.   Burada tedavi edilemeyeceklerini  anlayan köylüler, Pazar ilçesine götürmeye karar vermişler. O dönemde araç olmadığından insan gücü ile yaklaşık 5-10 km uzaktadi Pazar ilçesine varamadan şimdiki bölge trafik denilen Hamidiye'ye yakın bir yerde yolda şehip olmuş. Hala mezarı burada bulunmakta.  Şehitlik köyünun adının bu olaydan aldığı rivayet edilir fakat Lazca yerisimleri bu bölgelerin tümünde değiştirildi.  Köy savaş döneminde hastane olarak kullanılan tahta ev hala dimdik ayakta. Pazar kaymakamlığı bu kahramanlıkların gelecek nesillere aktarılması için  bu evi ziyaret edip ev sahiplerinden müze olması konusunda izinler alınmış. Kısa zamanda müze haline getirilmesi planlanıyor.

Çorbacı aileleri:
Necati Çorbacı adında amcamızın bana anlattıklarına göre: Dalyan Ali denilen kişi, kardeşi ile birlikte Çamlıhemşine bağlı M3'anu (topluca köyünde Megraller ve Çorbacılar) denilen akrabalardan kopuk buraya  (xak'u) yerleşmişler. İlk geldiklerinde iki hane imişler. Şimdi ise sayıları 40 haneyi buluyor. Eskiden geldikleri köye sık sık ziyarettte bulunurlarmış. Şimdilerde ise bağları iyicek kopmuş. 1947 de bu bölge eşkiyaların merkezi imiş. Akşama yakın hiç kimse sokağa çıkamaz halde imişler. Korku ve eşkiyalıktan çok çekmişler.
Bu iki akraba dışında farklı köylerden sonradan gelen sayısı çok fazla. bu yönü ile diğer yerlerden çok farklı bir yapısı var.

Köyde dikkat çeken meyvelerin çok olması ve çayları gölgelemesine karşın ağaçları kesmemeleri.
köyün camiisinde dış cephe kaplaması sırasında eski camii inşaa tarihi yerine, tadilat tarihini yazdılar. Camii yapılış tarihi yerine tadilat tarihi olan 2010 yazmaktadır. Bu ilk bakışta  bu camiinin yeni olduğu izlenimi vermektedir. Bu yüzden bir yazımda camii tarihini 2010 yılı olarak yazmıştım. Camii de yazan tarihi değiştirmeleri mantıklı olacaktır.
Evleri ne yazık ki betonlaşmış. Ahşap ev sayısı çok az.
Köy toplu değil. Çok geniş arazisinden olsa gerek evler birbirinden çok uzak. Bir iki evden oluşan mahalleler oluşmuş.
Yolları  bozuk.
Bu yazı köyün tarihi değildir. Köydeki izlenimimiz ve adı geçen kişilerin rivayetleridir.

Köyde yaptığımız çekimlerden kısa bir video
[youtube]http://youtu.be/YnF5hp_hYx0[/youtube]

Ramazan Kosanoğlu K'lemurişi
ramox@hotmail.com
remezanina@lazca.org
www.lazcaorg