Lazların Tarih Sahnesine Çıkmaları:Kolhida Devleti-1

  Lazların en eski tarihleri,Kolheti yönetim ve kültür alanıyla yakından ilişkilidir.6.yüzyıl Bizans  tarihçisi Prokopius,eskiden kullanılan Kolh adının, Laz adıyla yer değiştirdiğini belirtirken,Agathias,Lazlar hakkında şu bilgileri vermektedir.’’Lazlar,kuvvetli ve cesur olup diğer kabilelere de hükmetmektedirler. Kolh aslından gelmiş olduklarından gurur duyuyorlar…böyle zeki,çalışkan,uzun deniz yolculuğuna çıkan ve ticarette muvaffak olan başka bir halk tanımıyorum’’.

Antik bir devlet olan Kolhida Devleti’nin M.Ö 12-11 yüzyıllar arasında kurulduğu belirtiliyor.

Kolheti adından ilk kez,M.Ö 8.yüzyıla ait Urartu kaynaklarında bahsedilmiştir.Kolheti yönetim alanı yaklaşık olarak günümüz Gagra sınırından başlamak üzere, Çoruh yatağına kadar olan bölgeyi kapsamaktaydı.Kolheti kültür alanının sınırları ise, güneyde Karadeniz’i izleyerek Trabzon’a kadar uzanmaktaydı.Kolhetinin etkinliği kuzeyde Kırım’a kadar uzanmaktaydı.
Bu antik devletin kuruluşunda Abhaz-Megrel-Lazların etkili olduğu daha sonra Gürcü ve Çerkeş halklarının da bu uygarlığa katkılarının bulunduğu anlaşılıyor.
Gürcülerin Kolhidayı tamamen kendi uygarlıkları saymalarının kökeninde, resmi tarih yaratma çabaları olarak görebiliriz. Kolhida kültürü, tamamen Gürcülerin dışında da oluşmuş değildir. Fakat Gürcülerin bu kültürdeki etkinlikleri, onları Megrel-Lazların Gürcü soyundan geldikleri şeklindeki büyük ve asılsız iddialarına götürecek boyutta değildi.

Kolheti,Homerik çağ Greklerin ilgi alanıydı.Argonotlar,Karadeniz’i aşarak altın postu ele geçirmek için kral Aeetes(Ayet)’in ülkesi Kolhetiye ayak basmışlardı. Altın post efsanesi, Grek tacirlerin bölgeyle olan ticari ilişkileri konusunda önemli ipuçlarını gözler önüne sermektedir.

M.Ö 7.yydan itibaren, Grek koloniciler Trapezus(Trabzon),Baths(Batum),Phasis(Poti),Diascurias(Sohumi) gibi ticaret merkezlerini Karadeniz kıyılarında kurmaya başladılar.
Homeros Odysseia adlı eserinde kral Ayetin ülkesi Kolhetiyi de anmaktadır.
Günümüzde yapılan arkeolojik kazılar gün ışığına çıkarılan en eski antik kent ve diğer yerleşim birimleri ve diğer bulgular, yazılı kaynaklar Kolhetinin maddi zenginliklerini ve kültürünü gözler önüne sermektedir.yapılan bilimsel çalışmalar kolhetinin de içinde bulunduğu bölgenin eski taş devrinden beri insanların yaşama alanı olduğunu göstermektedir.

Karadeniz, Grekler ve Kolhlar arasında önemli ve sürekli rekabet alanıydı.Kolhlar,Çoruh’u aşarak Trabzon’un doğusuna kadar olan bölgeye yerleşmeye başlamışlardı.Kolheti M.Ö. 1 yüzyıldan itibaren saldırganlara karşı savaşmak zorunda kaldı. Bu saldırganlardan ilki Roma İmparatorluğu idi. M.Ö. 1.yüzyıldan sonra Kolheti ve Kartli(Gürcü)arasında birbirleri üzerinde egemenlik kurmayı amaçlayan sürekli savaşlar yaşandı. Bu savaşlar sonucunda Roma imparatorluğu bölgeye askeri müdahalede bulundu.
Romalı saldırganlar Kafkasya’ya girdiğinde güneyde üç krallık bulunmaktaydı.Kolheti,Kartli(gürcü) ve Albanya Krallığı.Pompeius M.Ö. 1 .yüzyılda Albanyayı(67),Kartli(65)ve Kolhetiyi(64) ele geçirdi.

Yazar E.Konakçı
(gazi üniversitesi tarih bölümü)
admin@lazca.org
www.lazca.org

Kaynaklar:

1.Ali İhsan Aksamaz "Dil Tarih Kültür Gelenekleriyle Lazlar" Sorun Yayınları-Tarih-Kültür Dizisi (2000),

2.M.Recai Özgün, Lazlar, Chiviyazıları
3.Fahrettin Çiloğlu,Gürcülerin Tarihi , Ant Yayınları , İstanbul,19935)
4.Gerg Amıcba(çev. Hayri Ersoy ) , Ortaçağ’da Abhazlar ve Lazlar , Nart Yayıncılık,İstanbul 1993