Lazcayı Sahiplenme Mücadelesi

Lazca, Ural- Altay veya Hint-Avrupa dil gruplarından bir dil değil. Megrelce ile birlikte "Güney Batı Kafkasya Dil Ailesi”nden. Sovyetler Birliğinin ilk yıllarında, yönetim Lazcaya kısa bir süre sahip çıktı; Lazca anadil okulları bulunuyordu. Lazcanın Türkiye’deki durumu ise kötüydü. Egemenlerin 1920’li yılların ikinci yarısından itibarenki politikaları sonucu, diğer anadillerinin bugünkü durumu ne ise, Lazcanın da durumu odur.

1993 Kasım’ında "Ogni Dergisi”nin yayınlanmasıyla birlikte, Türkiye’de 1920’li yılların ikinci yarısından itibaren hayatın hemen hemen her alanında uygulanan inkâr-imha- asimilasyon politikalarından payına düşeni alan Lazcanın makûs talihini yenmek için önemli adımlar atılmaya başlandı. Laz aydınları, asimilasyon politikalarına "dur” demeye başladı. Bu sahip çıkışta, Laz aydınlarının hiçbir kurumsal destekleri ve kaynakları yoktu. Çok da örgütlü değildiler. Üstelik Lazların Kafkasya’da  özerk bir cumhuriyetleri veya özerk bir bölgeleri yoktu; "Kültürel Haklar”a da sahip değildiler. SB’de  yaklaşık 1925’in ikinci yarısından 1930’ların sonuna kadar  "Kültürel Haklar”a sahip oldukları dönemde, Lazca anadil okullarında okutulan çoğu ders kitabına bile Türkiyeli Laz aydınları ancak 2012’de ulaşabildi.

1993’de, Laz aydınları; hiçbir destek görmeden ancak kendi fedakârlıklarıyla uzun bir yürüyüşe başladılar. Bu zaman dilimi içinde Lazca-Türkçe/ Türkçe- Lazca sözlükler hazırladılar ve yayınladılar. Lazca yemek kitabını, Lazca deneme kitabını, Lazca ilk romanı yayınladılar. Lazca şiir kitapları, masal kitapları da yayınladılar. Kültür ve tarihlerine ait konularda yine Lazca ağırlıklı kitaplar da çıktı. Dünya Edebiyatının önemli çocuk klasiklerinden "Küçük Prens”i Lazcaya çevirdiler ve yayınladılar. Lazca makaleler yazarak internet sitelerinde okuyucuyla buluşturdular. Kitap fuarına kendi adları ve bu kitaplarıyla katıldılar. Boğaziçi Üniversitesi’nde Lazca dersler vermeye başladılar. Çeşitli kuruluş, dernek ve  vakıflarda da Lazca dersler veriyorlar. Lazca şarkı söyleyen yerli ve yabancı sanatçı sayısı oldukça arttı. Onlarca Lazca kitap ve CD de yayınlanmayı bekliyor.

Türkiye ve Gürcistan’daki resmî ideoloji ve  resmî tarih tezleri ve şizofren yaklaşımlı diğer tezler Lazcayı hep küçümsedi. Lazcanın düşmanları yıllarca, Lazcanın dil olmadığını, Lazcanın alfabesi, yazısı ve edebiyatının olmadığı propagandasını yaptılar. Lazcanın lehçeleri/ diyalektleri olduğu söylemlerini çok abartılı bir şekilde yaydılar. Kimi dönemlerde Lazcanın konuşulmasını bile yasakladılar. Lazca yazılması ve yayınlamasını engellediler. Lazcaya son nefesini verdirmek istediler. Böylece de Lazcayı bugünkü haline getirmiş oldular ancak tamamen yok edemediler. Kimileri de kara propagandalardan etkilenerek ve cahilce ana-babaların çocuklarına Lazcayı öğretmediklerini iddia ederek, Lazcanının bugünkü durumundan ana-babaları suçlamaya kalkıştı. Bu kolaycı ve tehlikesizce bir suçlu bulma yoluydu. Oysa; sorumlu resmî ideoloji ve  resmî tarih tezleriydi. Resmî ideoloji ve  resmî tarih tezlerinin günahlarını açığa vurmak, onlarla hesaplaşmak ve mücadele etmek cesaret istiyordu. Lazcanın bugünkü durumundan sorumlu olan gelmiş-geçmiş siyasî iktidarlardır; onların temsilcisi oldukları kapitalizm ve işbirliği içinde olduğu emperyalizmdir. Emperyalizmi, kapitalizmi ve onların işbirlikçiliğini yapmış olan egemenlerin Lazcaya da karşı uyguladıkları asimilasyoncu politikalarını ve oluşturduğu büyük korkuyu görmemezlikten gelerek, bunun yerine anne-babaları suçlamak dürüstçe bir tavır değildir. Hem eğer anne-babalar çocuklarına öğretmeseydi, bugün konuşanlar Lazcayı nereden öğrendiler! Laz aydınları günümüzde Lazca konusundaki bütün gerçekleri biliyor. Üstelik arşivler de asla yalan söylemiyor.

Laz aydınlarının kimlik ve anadilleri için verdikleri mücadele kuşkusuz yine yeni meyvelerini de verecektir. Böylece de Lazca Türkiye’de Türkçe ile beraber; Gürcistan’da Gürcüce ile birlikte, Rusya Federasyonu’nda da Rusça ile birlikte yaşayacaktır. İlhan Baykan ile Murat Güven birer müzisyen ve Türk Sanat Müziğinden çeşitli şarkıları Lazcaya adapte de ediyor ve Karadeniz TV’de  hem çalıp hem söylüyorlar. Büyük bir ilgi ve beğeniyle izleniyorlar.  Ramazan Kosanoğlu ise, geçtiğimiz günlerde bir "Lazuri Navigasyon”  ("Lazca Navigasyon”)  hazırladı ve internet ortamında paylaştı. Bütün bunlar Lazcanın sahipsiz olmadığı gösteriyor. Laz aydınları, yazarak-çizerek ve okuyarak böyle sahip çıktıkça Lazca gelişecek ve standart bir dil olma yoluna girecektir; ölmeyecek ve geleceğe taşınacaktır. Sözü "Lazuri Navigasyon” a bırakıyorum: "Maz’gvak’ale goytit: sağdan dönün; Namoxtaten svaşen:  geleceğiniz yerden; Goyktaten: Döneceksiniz; Nagamilen svaşa  kogamaxtit: Çıkıştan ayrılınız; Gza nipşu: yol tıkandı; Oşkenda svaşa komoxtit: ortaya vardınız.”

Yazar: Ali İhsan AKSAMAZ
www.lazca.org