Rize

Bana Göre Rize

Ramazan Kosanoğlu Klemurishi

Antik Yunancada Rizeon, Lazcada Rizini, Osmanlı İmparatorluğu'nun bölge devletlerini işgal etmesinden sonra Lazistan sancağı olarak bilinmekteydi.
 Günümüzde ise Ardeşen, Çamlıhemşin, Çayeli, Derepazarı, Fındıklı, Güneysu, Hemşin, İkizdere, İyidere, Kalkandere, Pazar ilçeleri ile Doğu Karadenizde Çayın başkenti ve Yağmurun şehri olarak bilinir. Ülkenin en çok çay yetiştirilen, yağmur yağan ilidir. 2011 yılına göre Rize nüfusu 323 bini geçmektedir. Köy nüfusunun fazla olmasına rağmen, köylü yaşamından uzak olması dikkat çekmektedir.  Ülkemizde, Rize insanı sıcak kanlı, sevecek ve esprili, çok başbakan çıkaran il olması ile bilinir. Rize'de çok farklı kültür ve diller yaşamaktadır. Rize Ardeşen, Pazar, Çamlıhemşin ve Fındıklı ilçelerinde Lazlar yaşamaktadırlar. Lazların bu coğrafyadaki varlıkları çok eskilere dayanmaktadır. Lazika Krallığı başta olmak üzere bir çok etnik krallık ile bölgenin en eski halklarındandır. Bu bölgelerde az da olsa Hemşinliler, ve Gürcüler de yaşamaktadır. Ardeşen ve Fındıklı ilçelerinin iki köyünde Hemşinliler, Pazar ilçesinde çokça aileler yaşamlarını sürdürmektedirler. Bölge Tulum, Kemençe ve bu bölgeye has horonları tüm dünyaya nam salmıştır. Rize ili diğer Karadeniz illerine göre gelişememiştir. Kalkınmakta öncelikli iller arasında   bulunmaktadır. Rize'de yaşam hayli zordur ve Çaya dayalı yaşan sürdürülmektedir.

Hayvancılık ve Mısır yetiştirmeciliği diğer illerde olduğu gibi bitme aşamasındadır. Bu yüzden sanayisi olmayan ilde geçim sıkıntısı baş göstermiş, bir çok Rizeli köylerini terk ederek büyük şehirlere göç etmiş, hâlâ yaşamlarını memleket hasretiyle  sürdürmektedirler.

Rize'nin coğrafi yapısı gereği evleri yamaçlarda olmasıyla bilinir. Karadeniz şeridinde eşsiz doğa manzarası, dereleri ve yaylaları ile dünyadaki cennet olarak bilinir. Bir gelenin  bir daha dönmek istemeyeceği  Rize ilinde başta dünyaca ünlü Ayder Yaylası olmak üzere, Pokut, Sal, ve Elevit yaylasından başlayıp Palovit yaylasına uzanan yol üzerinde onlarca yaylalar görülmeye değer yerlerdir. Krater gölü ile bilinen ve üzerinde irili ufaklı  çimlerin (post) yüzdüğü Çamlıhemşin ilçesi Koçdüzü yaylası eşsiz doğa manzarasıyla mutlaka gezilecek yerler arasındadır. Turistik yerler sadece bunlarla sınırlı değildir. Geçmişte Tarihi İpek yolu olarak kullanılan güzergah üzerinde bulunan 13.yy da inşa edildiği sanılan Çamlıhemşin ilçe merkezinden 15 km uzaklığında bulunan Zil Kalesi mutlaka ziyaret edilmesi gereken yerler arasındadır.

Pazar ilçe merkezinde 13-14 yy mimarisi ile inşa edilen ve 5 metre denizin açığında bulunan  Kız Kulesi,

gene aynı ilçede bulunan cixa (kale) tepesinde bulunan Cixa Kalesi ziyarete değer yerdir. Bu ve benzer bir çok tarihi yapıtlar bulunmuş olmasına rağmen  bölgenin tarıma ve fiziki şartlar yeni tarihi eserlerin ve kazıların önünde engel teşkil etmektedir. Osmanlı döneminde Rize, Trabzon ve Günümüzdeki Gürcistan sınırları arasında Lazistan olarak bilinen bir bölgede bulunuyor idi. Cumhuriyetin ilanından sonra aynı kültürü ve coğrafi yapıda olan Fındıklı ilçesinde batısı Rize iline, Doğusu ise Artvin iline başlanmıştır.Bu Bölgede Mneçuna, Palovit Şelaleri olmak üzere bir çok doğal ve turistik yerver vardır.

Rize’de neler eksik? Olması gerekenler nelerdir?

Rize’de neler eksik
Rize gerek doğası gerekse Karadeniz kıyısında bulunması ve Gürcistan’a yakın konumu ile önemli bir noktadadır.
Rize konumu itibari ile Ülkemizin Gürcistan’a açılan kapının anahtarı niteliğindedir. Komşuları Doğusunda Artvin, Batısında Trabzon, Güneyinde ise Erzurum bulunmaktadır. Karadeniz’in en hizmete aç illerindendir.

Rize İli Ardeşen ilçesi

Denize kıyısı olan ilde bir limanı bulunmamaktadır. 1960 yıllarda başta bölgedeki askerler olmak üzere seyahat ettikleri ulaşım aracı gemiler idi. Bu gemiler 1954 yılında İlçe olan Ardeşen’den kalkıyor idi. O dönemlerde deniz aracını kullanıp askere vapurla gidenlere Silahlı Kuvvetler ulaşım ücretlerini ödüyor idi. Ardeşen ilçesi gibi yeni ilçe olan bir yerden bile gemiler kalkıyor iken, günümüzde Rize ili dahilinde ulaşım limanları bulunmamaktadır. Ülkemizin 4/3 denizlerle çevrili olmasına rağmen denizleri kullanmıyor olmamız genel bir sorundur. Zamanla ulaşım araçlarının değişmesiyle birlikte ildeki limanlar bir bir kapatılmış, Karadeniz sahilyolu çalışmalarından sahiller yok edilmiş, günümüzde ise balıkçıların barınağı haline gelmiştir. Ne yazık ki o dönemin ulaşım araçlarının yerine modern denilen ulaşım araçları almamıştır. Rize’de bir liman ihtiyacı hissedilmektedir.

Bir diğer acil durum ise Havalimanıdır.

Rize merkezi Trabzon’a yakınlığı ile bilinir. Oysa En doğusundaki Fındıklı ilçesi ile Trabzon arasında hayli yol bulunmaktadır. Bölgedeki Trabzon Giresun’a 15 dk yakındığındadır. Giresun-Ordu arasında 21/01/2013 tarihinde havalimanı inşaatına başlanmıştır.  Samsun Çarşamba’da ise bir de havaalanı bulunmaktadır.
Hava araçları gitmek istediğin yere hızlı götürmesi, zaman kazandırması ile bilinen bir ulaşım aracı iken, Artvinli biri bu hızlı ulaşım aracına binmek için 3-5 saat karayolu seyahatinden sonra  Trabzon havaalanına ancak gelebilmektedir. Bir de en az 45 dk. uçuştan önce hazır bulunmak gerektiğinden en az 3-5 saat uçmadan önce zamanınız kaybolup gitmektedir. 1 saat uçmak için 3-4 saat zaman kaybına insanlar uğramaktadırlar.
Bazı durumlarda ise Ülkemizdeki insanları Gürcistan devletinin Batum kentinde bulunan havalimanlarına yönlendirmektedirler. Bu da başlı başına ayrı bir eziyet ve çıkmaz bir durumdur.
Madem ülkemizde böyle bir eksiklik ve gereksinim var neden ülkemizde bu gereksinimi karşılamak yerine “Başka bir ülkeye bizleri yönlendiriyorlar” düşüncesi halkın beynine şekillenmektedir. Neden gümrüklerde bunca eziyetler verilmektedir.? Bu Artvin Rize arasında havaalanı zarureti vardır. Bunun en uygun yerlerden biri Rize fındıklı ilçesi yada Artvin Arhavi ilçesi bence uygun düşmektedir.

Bir diğer gereksinim demiryolu

Uluslararası yol olan Karadeniz sahil yolu boyunca hiç bir demiryolu bulunmamaktadır. Rize bölgesi limansız, uçaksız, demiryolu olmadan tamamen karayoluna terk edilmiş durumdadır. Dünyanın en pahalı akaryakıtını kullanan   ülkemizde adeta karayolu taşımacılığı ile fazla paralar ödemeye terk edilmiş durumdadır.
Rize ilinde verimli toprakların bulunmasına rağmen başta çay olmak üzere üretim aşamasında istenilen gelişim sağlanamamıştır. Rize’de sanayi üretimi olmayan , demiryolu olmayan, Üretmeyen, işsiz bir kent görünümündedir. Yukarıda saydığımız ve daha bir çok hizmetler yapılması halinde başta ekonomi olmak üzere güçlenecek, ülkeye katkı sağlayacak, ekonomik açıdan memleketlerini  terk eden insanlar geri dönecek, yaşanılabilir bir şehir haline gelecektir.

Guri K’aite.