(1)LAZLAR KİMDİR NERELERDE YAŞARLAR
Lazlar, Lazca konuşanlardır. Türkiye'nin kuzeydoğusunda, tarihte Lazistan (lazcada Lazepona denilebilir) olarak adlandırılan Doğu Karadeniz Bölgesinde, Artvin'in Hopa (Xopa), Arhavi (Arkabi), Borçka (Borçxa) ilçeleri ve Rize'nin Fındıklı (Viǯe), Ardeşen (Artaşeni), Pazar (Atina), Çamlıhemşin (Vija) ilçelerinde; göçmen olarak İkizdere'nin Merkeze yakın 6 Köyünde ve Güneyce beldesinde 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından dolayı Batum, Hopa ve Arhavi'den göç ederek yerleştikleri Gölcük, Yalova, İzmit, Sapanca, Kocaeli/Kandıra, Karasu, Düzce, Akyazı, Akçakoca, Samsun, Baruthane, Vezirköprü, Ladik , Kavak, Havza, Balıkesir/manyas gibi yerlerde yaşamaktadırlar. Bu insanlar kendilerine has dilleri olan Lazca konuşurlar. Ayrıca Gürcistan'da da Lazlar yaşamaktadırlar. Lazca konuşulan ve Lazların yaşadığı yerleri yazıyor olmamız diğer yerlerde yaşamıyorlar anlamı vermemektedir. Böyle alan kısıtlamaları genel itibari ile doğru değildir.
Lazca yazıldığı gibi okunur, okunduğu gibi yazılır. Her sesin karşılığında bir harf vardır. Türkiye'de Lazca Latin harf temellidir.
Türkiye'de kabul gören 38 harfli Laz alfabesi şöyledir
A, B, C, Ç, Ç’, D, E, F, G, Gy, Ğ, H, İ, J, K, K’, Ky, Ky’, L, M, N, O, P, P’, R, S, Ş, T, T’, U, V, X, X’, Y, Z, Z*, 3, 3’
Bu çalışmamda Fırtına Vadisi diyalektinde kullanılan 34 harfli alfabeyi anlatacağım.
A B C Ç Ç̌ D E F G Ğ H X I J K Ǩ L M N O P P̌ R S Ş T Ť U V Y Z Ž Ʒ Ǯ
Küçük Harfler
a b c ç ḉ d e f g ğ h i j k ǩ l m n o p ṕ r s ş ʒ ǯ t ť u v x y z
Sesli harfler
a e i o u
Sesli harfler
a e i o u
(4) Lazcaya özgü harfler
ḉ ǩ ṕ ʒ ǯ ť x ž ğ Bu harflerin Türkçe karşılığı yok.
Türkçede olan I Ö Ü harfleri Lazcada yoktur.
Bu 9 harfin dışındaki diğer harfler Türkçe ile aynıdır.
Üstte belirttiğimiz (ḉ ǩ ṕ ʒ ǯ ť x ž ğ) Lazcaya özgü harfleri kelime içinde kullanalım.
(5) Lazcaya özgü harflerin yazılması
ḉ
İlk bakışta ç harfine benzeye bu lazca harf ç harfine yakınlığından dolayı üstüne şapka konulmuştur.
Lazcada hem ç harfi hem de ḉ harfi vardır.
ḉ harfine örnek: ḉağana=yengeç / ç harfi ise Türkçede kullanılan ile aynıdır. örnek: oçilu: evlenmek
ǩ
İlk bakışta k harfine benzeye bu lazca harf, k harfine yakınlığından dolayı üstüne şapka konulmuştur.
İlk bakışta k harfine benzeye bu lazca harf, k harfine yakınlığından dolayı üstüne şapka konulmuştur.
Lazcada hem k harfi, hem de ǩ harfi vardır.
ǩ harfini kelime içinde kullanalım:
ǩuǩma=Güğüm / ǩulani=kız. k harfi ise Türkçede kullanılan k ile aynıdır.
ṕ
Laz alfabesinde hem ṕ hem de p harfi vardır. bunlar birbirinden farklı iki kelimedir.
ṕ harfine örnek: ṕiṕila=çekirdek / ṕiya=acaba / ṕaṕu=dede / diğer p harfi Türkçe de kullanılan p harfi ile aynı okunur
ʒ
İlk bakışta üç rakamına benzeyen bu harf Laz alfabesidir. Rakam değildir.ʒ harfine örnek: ʒadi=bak / mʒa=gök / mʒudi=yalan
ǯ
Bu harf yukarıdaki harfe benze farklı ses verir. örnek: ǯari=su / ǯana=sene/seneye ǯoneri/buseneki, ǯoneri=tartılmış
ť
Laz alfabesinde hem ť harfi, Hem de t harfi bulunmaktadır. T harfi Türkçedeki t harfi ile aynıdır.
Laz alfabesinde hem ť harfi, Hem de t harfi bulunmaktadır. T harfi Türkçedeki t harfi ile aynıdır.
ť harfi ise Lazcaya özgü harftir. Örnek: ťora=az daha / ťaxa=güya ťebi=deri
ž
Laz alfabesinde hem ž, Hem de z harfi bulunmaktadır.
ž harifne örnek: danži=diken / gunže=uzun
Harfin üzerindeki şapkayı nasıl yapacağız?
ğ
ğ harfi yumuşatılmadan kullanılır.
ğari=gölge
ğorğona= taşlık
Şapka yerine ' işareti koyarak Lazca harflere benzetmiş oluyoruz
örnek: ž yazacağımızda z' yazıyoruz. ǯ yazacğımıza 3 rakamının üzerine tırnak ile 3' yazıyoruz.
Böylece bu harfe benzemiş oluyor.
Ramazan Kosanoğlu KLEMURİSHİramox@hotmail.com
Bu anlattıklarımızın özeti. Videoyu tamekran büyütüp net izleyebilirsiniz.
lirsiniz.
Kaynak: http://www.lazca.org/lazca/173-laz-alfabesi-yazilis-ve-okunuslari.html
Bu haberi okuyanlar aşağıdakileri de okudu
Lazca
Lazca Nerelerde Konuşulur (Lazların Memleketleri)
Türkiye’de "Laz” kelimesi bazen yanlış kullanılıyor. "Doğu Karadenizli” veya sadece "Karadenizli” anlamında bu kelimeyi kullanan milyonlarca insan bulunmaktadır. Halbuki gerçek
-
Kategori: Lazca
Lazlar
Lazlar Nerede Yaşar?
LAZLAR NERELERDE YAŞARLAR? LAZLAR HANGİ İLÇELERDE YAŞARLAR? LAZLAR HANGİ KÖYLERDE YAŞARLAR?
-
Kategori: Lazlar
Ramazan Kosanoğlu ǨLEMURİŞİ
LAZCANIN ARTVIN VE RIZE ILÇE AĞIZLARI VE FARKLARI
LAZLAR KİMDİR NERELERDE YAŞARLAR Lazlar Lazca konuşmalarıdır. Lazlar, tarihte Lazistan olarak adlandırılan Doğu Karadeniz Bölgesinde, Artvin’inHopa (Xopa), Arhavi (Arkabi), Borçka
-
Kategori: Yazarlar / Ramazan Kosanoğlu ǨLEMURİŞİ
Videolar
LAZ ALFABESİ YAZILIŞ VE OKUNUŞLARI
Laz alfabesi, Laz alfabesi nasıl yazılır? Lazca nasıl dildir? Lazca okunuşları? gibi çok sayıda istek gelmekte, sorulara yanıt aranmaktadır. Bu anlamda Laz alfabesi sesi anlatım,
-
Kategori: Videolar
Lazların Tarihi
1877-1878 OSMANLI RUS SAVAŞLARI(93 HARBİ) : KAFKASYA VE ARTVİN’DEN BATI ANADOLU’YA DOĞRU LAZ GÖÇLERİ
Devrin'' hasta adamı'' olan Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1877-1878 yılları arasında tarihte 93 harbi denilen savaşlar olmuş, Osmanlı Devleti ’de Ruslar karşısında büyük bir
-
Kategori: Lazların Tarihi
Yorumlar
Gişiş yap yada ücretsiz üye ol
İçerik Takvimi
İlginizi Çekebilir
DİLLER NEDEN ÖLÜR? NE YAPILABİLİR? (1)
31-05-2013, 19:29
Lazca Allah mı Ğormoti mi?
13-06-2014, 19:20
LAZLARIN TARİHİ İSİMLERİ
31-05-2013, 21:48
LAZ NİNEDEN LAZCA ŞİİR /DESTAN
3-01-2019, 21:21
LAZONA’DAN GEMLİK’E YAŞANAN LAZ GÖÇÜ
31-07-2013, 02:31
