Bu günlerde tatlı bir telaşımız var. Uzun zamandır Laz dili ve kültürü konularında üretemediğimizi konuşurken bir şeyler yapmak gerektiğini söylüyorduk ki akşam kayınvalidemin bir sözü üzerine bu yazıyı yazmam gerektiğini düşündüm.
![]()
Ramazan Kosanoğlu ǨLEMURİŞİ
Tatlı telaşımız var demiştim. Yakın tarihte oğlum dünyaya geldi adını Lazcada sevgi sözcüğü olarak kullanılan Çona (ışık) adını verdik. Eşimin Lazca diyalekti olan doğu diyalektinde bu kelime pek bilinmiyor. Bunun yerine te derler.
Hali ile eve gelen misafirler Çona ne demek? Çona anlamı nedir? Çona Lazcada ne demek? Çona ne demek?, Çona anlamı nedir?, Çona Lazcada ne demek?, Çona anlamı, çona Türkçeden ne demek, çona hangi dil, çona hangi Lazca, gibi sorular soruyorlar.
Eşimin tarafındakiler bu soruları sorarken bu akşam bir telefon çaldı. Arayan eşimin yakınlarından bir idi. Çonanın anlamını sordu. Kayın validem çok da iyi Lazca bilmediğini söylese de Hopalı olup Arhavi'ye gelin gelmesinin avantajını iyi değerlendirdiğini düşündüğüm konuşmayı yaptı.
Çona'ya biz te deriz, diğer batı Lazca diyalektinde çona derler dedi ama iyi anlamalar için öyle bir yerden örnek verdi ki Lazca bilen herkesin diyalekt farklılıklarının nasıl oluştuğunu anlaması bakımından çok değerliydi.
Kayın validemin sözü şöyle oldu "Mtutaste deriz ya biz Mtutaşi te (ay ışığı) işte oradaki tuta ay, te de ışık demek. Onlar da te'yi kullanıyorlar ama aynı zamanda da çona derler." dedi
Bu çok açıklayıcı bir cümle oldu. Benim Lazcanın tüm diyalektlerinin aynı olduğunu, aralarında fark olmadığını yıllardır anlatıyor olmamın özeti gibiydi.
Lazcada farklı yerlerde kullanılan bir çok kelimeyi biliyoruz fakat o kadar çok seçeneğimiz olmuş ki sadece birini kullanmayı tercih etmişiz. Mesela ǩayi kelimesini Arhavililer kullanır, Ardeşen, Pazar ve Çamlıhemşin kullanmaz ama bu kelime orada da var. Bir çok cümlede kullanırız ama vorsi kelimesi daha çok tercih ediliyor. Aynı şey yüzlerce kelime için de geçerli te için de çona için de.
Biraz üzerine düşündüğümüzde Lazca her yerde aynı olduğu kanısına varıyorsunuz. Bizler aslında Lazcanın farklı yerlerde farklı olduğunu söyleyerek bilmediğimizin üzerini örtmeye, yeniliklere kendimizi kapatmaya çalışıyoruz.
Ne yazık ki dil ve kültürün yok oluşunun hızlandığı şu günlerde bizler hala bunların üzerine yazıyoruz.
Hazır Çona'dan bahsetmişken bir kaç şey de yazmak isterim
Türkçe ile tanışıklığımızın olmadığı dönemlerde köyün dışında bir hayat taahhül edemediğimiz günlerde büyüklerimiz bizi ve tüm çocukları çona, çonaşǩimi (canım, ışığım) diye severlerdi. Büyüdüğünde, yetişkin olduğunda, hatta yaşlandığında toli çona olur ama hep çona olurlar Lazlar.
Bizim için her çocuk çona idi.
Ben de oğluma kendi dilimde böyle seslenmek istedim.
Bana kalsa her çocuk hür iradesi ile belli yaşa geldiğinde adını kendisi koyabilmeli ama madem bizim koymamız gerekiyor ecdadımızın bize seslendiği gibi seslenmelerini istedim.
Bunun yanında bir de Türkçe isim koyduk. Dilediğini güncel hayatta kullansın.
Lazca isimler sanıldığının aksine hayli fazla
İrden, Timya, Tisya, Teona, Tanura, Paluri gibi isimler yaygın olarak kullanılıyor.
Önemli olan isim değil
Yeğenime Arapça Furkan (hakkı batıldan ayıran) ismini verdik. Diğerlerine, Özgür, Ozan ve Hacer... Bu ismi taşıdığı için Furkan misyon edinmedi hak ile batılı, Özgür çok da özgür değil, Ozan ise bir enstrüman bile çalamıyor, Hacer de taş kalpli olmadı (Hacer Arapçada taş demek) Çona da ya
aynı olacak ama özel bir adı olacak, belki dünyada sadece onda olacak bu isim. Kendi dilinde, kendi kültüründe olacak. İsimlerin karakter üzerindeki etkisinden çok coğrafyanın insanlar üzerindeki etkisine inanıyorum.
İki olay yaşadım ikisi de hastanede geçti.
Arhavi Devlet Hastanesi'nde çocuğun adını ne koyacaksınız diyen genç bir bayana Lazca bir isim olacak dediğimde "Lazca da ne bela idi" tepkisini hiç unutamıyorum. Üzüldüm, onun adına utandım.
İkinci olay ise RTEÜ Hastanesi'nde
Orada görevli hemşirenin sözü çok tesirli geldi.
"Görevimin bitmesine iki gün kala bir bebeğin adını Lazca sisteme eklemek bana nasip oldu"
Ǩayite...
Bu konuda bulabileceğiniz başlıklar
Çona ne demek? Çona anlamı nedir? Çona Lazcada ne demek? Çona ne demek?, Çona anlamı nedir?, Çona Lazcada ne demek?, çona anlamı, çona türk
Ramazan Kosanoğlu ǨLEMURİŞİTatlı telaşımız var demiştim. Yakın tarihte oğlum dünyaya geldi adını Lazcada sevgi sözcüğü olarak kullanılan Çona (ışık) adını verdik. Eşimin Lazca diyalekti olan doğu diyalektinde bu kelime pek bilinmiyor. Bunun yerine te derler.
Hali ile eve gelen misafirler Çona ne demek? Çona anlamı nedir? Çona Lazcada ne demek? Çona ne demek?, Çona anlamı nedir?, Çona Lazcada ne demek?, Çona anlamı, çona Türkçeden ne demek, çona hangi dil, çona hangi Lazca, gibi sorular soruyorlar.
Eşimin tarafındakiler bu soruları sorarken bu akşam bir telefon çaldı. Arayan eşimin yakınlarından bir idi. Çonanın anlamını sordu. Kayın validem çok da iyi Lazca bilmediğini söylese de Hopalı olup Arhavi'ye gelin gelmesinin avantajını iyi değerlendirdiğini düşündüğüm konuşmayı yaptı.
Çona'ya biz te deriz, diğer batı Lazca diyalektinde çona derler dedi ama iyi anlamalar için öyle bir yerden örnek verdi ki Lazca bilen herkesin diyalekt farklılıklarının nasıl oluştuğunu anlaması bakımından çok değerliydi.
Kayın validemin sözü şöyle oldu "Mtutaste deriz ya biz Mtutaşi te (ay ışığı) işte oradaki tuta ay, te de ışık demek. Onlar da te'yi kullanıyorlar ama aynı zamanda da çona derler." dedi
Bu çok açıklayıcı bir cümle oldu. Benim Lazcanın tüm diyalektlerinin aynı olduğunu, aralarında fark olmadığını yıllardır anlatıyor olmamın özeti gibiydi.
Lazcada farklı yerlerde kullanılan bir çok kelimeyi biliyoruz fakat o kadar çok seçeneğimiz olmuş ki sadece birini kullanmayı tercih etmişiz. Mesela ǩayi kelimesini Arhavililer kullanır, Ardeşen, Pazar ve Çamlıhemşin kullanmaz ama bu kelime orada da var. Bir çok cümlede kullanırız ama vorsi kelimesi daha çok tercih ediliyor. Aynı şey yüzlerce kelime için de geçerli te için de çona için de.
Biraz üzerine düşündüğümüzde Lazca her yerde aynı olduğu kanısına varıyorsunuz. Bizler aslında Lazcanın farklı yerlerde farklı olduğunu söyleyerek bilmediğimizin üzerini örtmeye, yeniliklere kendimizi kapatmaya çalışıyoruz.
Ne yazık ki dil ve kültürün yok oluşunun hızlandığı şu günlerde bizler hala bunların üzerine yazıyoruz.
Hazır Çona'dan bahsetmişken bir kaç şey de yazmak isterim
Türkçe ile tanışıklığımızın olmadığı dönemlerde köyün dışında bir hayat taahhül edemediğimiz günlerde büyüklerimiz bizi ve tüm çocukları çona, çonaşǩimi (canım, ışığım) diye severlerdi. Büyüdüğünde, yetişkin olduğunda, hatta yaşlandığında toli çona olur ama hep çona olurlar Lazlar.
Bizim için her çocuk çona idi.
Ben de oğluma kendi dilimde böyle seslenmek istedim.
Bana kalsa her çocuk hür iradesi ile belli yaşa geldiğinde adını kendisi koyabilmeli ama madem bizim koymamız gerekiyor ecdadımızın bize seslendiği gibi seslenmelerini istedim.
Bunun yanında bir de Türkçe isim koyduk. Dilediğini güncel hayatta kullansın.
Lazca isimler sanıldığının aksine hayli fazla
İrden, Timya, Tisya, Teona, Tanura, Paluri gibi isimler yaygın olarak kullanılıyor.
Önemli olan isim değil
Yeğenime Arapça Furkan (hakkı batıldan ayıran) ismini verdik. Diğerlerine, Özgür, Ozan ve Hacer... Bu ismi taşıdığı için Furkan misyon edinmedi hak ile batılı, Özgür çok da özgür değil, Ozan ise bir enstrüman bile çalamıyor, Hacer de taş kalpli olmadı (Hacer Arapçada taş demek) Çona da ya
aynı olacak ama özel bir adı olacak, belki dünyada sadece onda olacak bu isim. Kendi dilinde, kendi kültüründe olacak. İsimlerin karakter üzerindeki etkisinden çok coğrafyanın insanlar üzerindeki etkisine inanıyorum.
İki olay yaşadım ikisi de hastanede geçti.
Arhavi Devlet Hastanesi'nde çocuğun adını ne koyacaksınız diyen genç bir bayana Lazca bir isim olacak dediğimde "Lazca da ne bela idi" tepkisini hiç unutamıyorum. Üzüldüm, onun adına utandım.
İkinci olay ise RTEÜ Hastanesi'nde
Orada görevli hemşirenin sözü çok tesirli geldi.
"Görevimin bitmesine iki gün kala bir bebeğin adını Lazca sisteme eklemek bana nasip oldu"
Ǩayite...
Bu konuda bulabileceğiniz başlıklar
Çona ne demek? Çona anlamı nedir? Çona Lazcada ne demek? Çona ne demek?, Çona anlamı nedir?, Çona Lazcada ne demek?, çona anlamı, çona türk
Bu haberi okuyanlar aşağıdakileri de okudu
Ne Demek
Lazca da "içkimi, çkimi, şkimi ne demek? Anlamı ne?
Lazca da "içkimi, çkimi, şkimi ne demek? Anlamı ne?
-
Kategori: Ne Demek
Ne Demek
ŞURİMŞİME NE DEMEK? LAZCA ŞURİMŞİNE NE ANLAMA GELİYOR?
Şurimşine ne demek? Mütemadiyen sorulan Lazcada şurimşine nedir?, Şurimşine ne anlama geliyor?, Şurimşine nin Türkçesi nedir? Lazcanın doğu diyalektinde kullanılan şurimşine
-
Kategori: Ne Demek
Lazca yayınlar
GELECEĞİM AİLEMİN MASALINDA PROJESİNE YENİLİKÇİLİK ÖDÜLÜ
MEKADER derneği, Çamlıhemşin kaymakamlığı ve Çamlıhemşin Milli Eğitim Müdürlüğü’nün ortak yürüttüğü GELECEĞİM AİLEMİN MASALINDA projesine yenilikçilik ödüllerinde bölgesel ödülü
-
Kategori: Lazca yayınlar
indir
LAZ Çocukaları için telefon oyunu yayımlandı
Yok olmakta olan Laz dilinin gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlayacak farkındalık projesi olan Lazcada oynuyorum anlamına gelen Vbşr uygulaması yayımlandı. Basit bir
-
Kategori: indir
Lazca
Lazlar Nasıl rica Ve Teşekkür ederler?
Lazlar Nasıl Teşekkür ederler? Genel anlamda Ülkemizde bir iyilik yada sevdiğimiz bir jest ile karşılaştığımızda Türkçe konuşuyor isek "teşekkür ederim" deriz. Teşekkür kelimesi
-
Kategori: Lazca
Yorumlar
Gişiş yap yada ücretsiz üye ol
İçerik Takvimi
İlginizi Çekebilir
RİZE FINDIKLI İLÇESİNDE YANGIN
17-05-2020, 21:44
FENOMEN OLDU
4-04-2016, 00:58
AVLASǨANİ CUNELİ Ç̌EP̌Rİ MEGİPİNARE *
11-03-2019, 21:44
ÇİXA KALESİNDEKİ RESTORASYON
3-02-2019, 19:25
RİZE ÇAMLIEHMŞİN'DE YANGIN🔥 ÜÇ EV
18-03-2023, 22:16
