LAZ GÜNEŞİ (Barçkhali) LAZ MEGREL GÜRCÜ SİMGESİ NE ANLAMA GELİYOR?

Ramazan Kosanoğlu

Laz güneşi simgesi eski tarihlerde süsleme sanatı, sembolü olarak kullanılıyordu. Yapılan ağaç işlemlerinde kullanılan sembol; genellikle 7 kanatlıdır. 8-9-10-12 kanatlı olarak da varlığı görülmektedir. Kolx kültürü ve coğrafyasında yaygındır.  Eski Kolx uygarlığında varlığı biliniyor.  Antik Kolxida hakkında buraya tıklayarak bilgi alabilirsiniz.

Evlerde, ahşap işlemelerde, direklerde, taş oymalarında ve mabetlerde de kullanılmıştır.
Hatta Mezopotamya ve Girit adasında bile bulunduğu nakledilmektedir.

Laz Güneşi. Barçkhali.
Kelime Megrelce  "parlayan" anlamına gelen ბარჩხალი ( "barchkhali") anlamına gelir.
Lazcada fonetik olarak çok benzeyen Bacğyari kelimesi vardır. Bacği-yari anlamı birbirinin aksi yönünde çıkıntı, birbirine ters olabllecek anlamına gelir. Şekil olarak baktığımızda Bacğiyari kelimesi Laz simgesini çağrıştırıyor. Yine Gürcücede buna benzer türevleri vardır.


Laz güneşi  simgesi bu  kadar eski ve farklı coğrafyada görülmesinden dolayı çeşitli farklı  görüşler de var.
Lazların, Megrellerin, Svanların ve Gürcülerin birlikte yaşadığı antik devlet olan Kolxis coğrafyasında bulunması, kelimenin kökü Lazcaya en yakın dil olan Megrelce olması  Kolxida ve Lazikalılara ait simge olduğu tezi su götürmez bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor.
Eski Kolxis devletinin bir bölümü olan şimdiki Gürcistan coğrafyasında buna benzer simgeler bulunmaktadır.  

Türkiye tarafında kazılar yapılamadığından doğal olarak bu örneklere çok rastlayamıyoruz fakat Rize Çamlıhemşin İlçesinde bulunan bir simge.  Arkeolog Oktay Hacıoğlu tarafından yayla evinin duvarında bulunan taşın üzerinde resmedilen Laz Güneşi simgesine şu alıntıyı yayınladı
"COLCHİS-KOLXİ GÜNEŞ TANRİSİ;ÇÖNA(ÇÖNAŞKİMİ)
Paganizim inanç kültüründe bilinen en eski güneş tanrilarindan biridir.MÖ 4-3 bin'li yillardan itibaren anlam ve manasi ilen kütsalligini kaybetmemiş Xormoti ilen eş degerde saygi duyulan tek tanridir.Çöna işik saçan,aydinlatan,ısıtan tanridir,bu özellikleri ilen tüm galaksiye hayat sunan tanridir.Çöna mitolojik sembol olarak kolxi güneşi(do mjora) megrelce barçkhali(parilti) ilen sembolik tasviri yapilir. Bu güneş tasviri ilk başlarda 7 kollu helozyonuk dalgalardan olüşmüştür.tasvirde helezyonik dalgalarin merkezi tanrinin mistik barinak(mesken)'ni 7 kollu dalgalar ise bu barinagi olüştüran ve koruyan 7 ayri aydinlatici gezegeni ifade eder bunlar;

 

1)TUTA(mtvare)AY
1)CUMA(otardi) – MERKÜR
3)MTİEBİ(tsitskris)-VENÜS
4)MARİHKİ(arian)-MARS
5)DİA(muştari)-JÜPÜTER
6)ZUALİ(xsa)– SATÜRN
7)HELİOS(jora)-GÜNEŞ
Bu sembol yaşamin sonsuz döngüsüdür.Enerjiyi bir noktaya, merkeze konsantre eden kutsal bir çarktır.Merkezin etrafında dönen ışınlar güneşin gökyüzünde dönüşünü bu dönüşün sonsüzlügünü ve ölümsüzlügü tanimlar." (5)


 Ayrıca  Mezepotaya ve Girit adasında bile simgenin varlığını düşünürsek antik Laz devletlerine ev sahipliği yapmış Karadeniz sahillerinde bu simgenin olmaması pek mümkün görülmüyor
SimgeMegreller, Lazlar ve Kolxis ve Lazikalıların günümüzdeki uzantıları kullanmaktadırlar.

Bu anlamda günümüzde Gürcistan para birimlerinde, spor takımlarında hatta havayolu şirketlerinde bu simgeyi kullanmaktadırlar. Gürcistan'ın resmi simgesi haline gelmiştir. Megreller ve Abhazlar ise bu simgenin kendilerine ait olduğu tezini öne sürmektedir, Gürcüler ise çoktan simgeyi milli hale getirdiler. Lazların bir kısmı tarafından Laz güneşi olarak bilinmektedir.  Kolhis dönemineçıkan bir simge olduğundan Megreller ve Gürcüler arasında paylaşılamayan bir simge olduğu görülmektedir. 
Mantık ise bu simgenin çok coğrafyada görüldüğü ve Kolhların döneminde var olduğu ve Kolh devletinde Lazlar ve Megrellerin olduğu, günümüzde ise bu coğrafyanın bir kısmı Gürcistan'da olduğundan hemen hemen her grup (Lazlar bunu idda etmiyorlar) bu simgeyi sahiplendiğini görüyoruz ve herkesin ortak noktası olabilecek bir simge olduğu yönündedir. 

İlgili görseller.

Laz Güneşi simesi taş üzerinde        Girit adası                   Mezopotamya