LAZLARIN MÜSLÜMAN OLMASI

Lazların İslamiyet’le tanışmaları ve Müslüman olma süreçleri farklı kaynaklarda farklı şekillerde anlatılmaktadır. Lazların İslamiyet’le tanışmaları Osmanlı Devleti'nin bölgeyi fethetmesiyle başlar. Osmanlı Devleti'nin Lazların yaşadığı bölgeyi fethetme tarihi konusunda tam bir görüş birliği bulunmamaktadır. Kaynağı olmayan fakat insanlar arasında çok yaygın olan görüşe göre bölge Fatih Sultan Mehmet döneminde(1461),Osmanlı hakimiyeti altına alınmıştır. Bu konuda kesin olan tarihi bilgi, Fatih Sultan Mehmet'in 1461 ‘de Trabzon Rum (Pontus)Devleti'ne son verdiğidir, fakat tarihi kaynakların çoğunun belirtiği üzere Trabzon Rum Devleti'nin doğu sınırları Pazar'ın Melyat  köyüne kadar uzanıyordu ve bu günkü Lazların yaşadığı ,Pazar ve doğusu bu devletin sınırları içinde yer almıyordu.dolayısıyla Fatih Sultan Mehmet'in bu devlete son vermesi ile Lazların yaşadığı yerler Osmanlı Devleti'ne katılmamıştır.

Diğer çok yaygın olan fakat bu konuda kaynak olmayan görüş ise, Fatih Sultan Mehmet zamanında Fındıklı'ya kadar olan yerlerin Osmanlı hakimiyetine girmesidir.

Osmanlı ve diğer yabancı kaynaklarda doğrulanan en geçerli görüş Pazar'ın(Atina) doğusundan Artvin’e kadar Lazların yaşadığı bölgenin Yavuz Sultan Selim’in şehzadeliği zamanında, 16. yüzyılın başlarında çıktığı Gürcistan seferinde Osmanlı Devleti sınırlarına dahil edildiğidir.

Bu  farklı görüşlere göre Lazların İslamiyet’le tanışmaları  ve Müslüman olmaları ,15 .yüzyılın ortalarında veya 16.yüzyılın başlarında başlayıp,17 .yüzyılın ortalarına kadar olan tarihler arasıdır.

Lazların İslamiyet’e geçiş süreci konusunda da farklı görüşler mevcuttur,M.Vanilişi ve Ali Tandilava ‘’Lazların Tarihi’’ isimli eserinde Lazların Osmanlılar tarafından zorla müslümanlaştırıldıklarını anlatır fakat bu yazarların bu kitabı tarihi kaynak olarak pek güvenilir bir kaynak değildir ve Lazları Gürcü ve zorla Hıristiyan olmuş bir halk olarak gören daha çok Gürcü ve Sovyetler propagandası yaptırmak amacıyla yazılmış-yazdırılmış- bir eserdir, kitabın yazılış amacı bu olduğu için tarihi gerçeklerin çoğu çarpıtılarak verilmiş olduğundan bu kitaptaki bilgilerin pek güvenirliği yoktur zaten bu konuda verilen bilgilere kaynakta göstermemiştir , Osmanlı devlet geleneğinde Hıristiyanları zorla müslümanlaştırma şeklinde bir uygulama yoktur öyle bir uygulama olsaydı Osmanlı Devleti’nin yüzyıllarca hüküm sürdüğü Balkanlarda bir tane Hıristiyan halk bulunmaması gerekirdi.

Osmanlı Devleti'nde Müslüman olmayan halktan askerlik yapmamalarına karşılık Müslümanlardan farklı olarak fazladan vergi alınmasını Lazların Müslüman olmasında etkili olduğunu savunanlar varsa da çok uzun süren askerlik görevini yapmama karşılığında fazladan vergi verilmesi bir halkın topluca Müslüman olmasında tek neden olamaz.

Osmanlı Devleti bölgeye İslamiyet’i anlatması ve yayması için hocalar göndermiş ve Lazlarda zamanla İslamiyet’i gönüllü kabul etmişlerdir ki bunda anormal olan bir durum yoktur, sonuçta Lazların daha önce Hıristiyan olmaları da Bizans’ın ve Bizanslı din adamlarının çalışması hatta baskısıyla olmuştur.

Lazların yaklaşık yüzyelliyıllık bir zaman sürecinde İslamiyet’i kabulleri de Lazların İslamiyet’i kendi istekleriyle kabul ettikleri ,tarih bilgisini desteklemektedir.Eğer bazı yazarların iddia ettiği gibi zorla müslümanlaştırılmış olsalar bu yüzelli yıllık bir süreçte olmaz hepsi bir anda Müslüman olmaları gerekirdi. Recai Özgün ‘’Lazlar’’ isimli kitabında bölgeyi fetheden Osmanlı komutanın Laz temsilcilere İslamiyet’e geçmelerini teklif ettiğini fakat Laz temsilcilerinin bunu kabul etmediklerini, Osmanlı komutanında buna ses çıkarmadığını yani İslamiyet’i kabul etmeleri konusunda bir baskı yapmadığını nakleder.

LAZCA Yazarı E.Konakçı (Gazi Üniversitesi Tarih Bölümü)

İletişim:lazona@lazca.org

www.lazca.org

Kaynaklar

1)Muhammed Vanilişi , Ali Tandilava (çev. Hayri Hayrioğlu) , Lazların Tarihi, Ant Yayınları,İstanbul,1992

2)Ali İhsan Aksamaz "Dil Tarih Kültür Gelenekleriyle Lazlar" Sorun Yayınları-Tarih-Kültür Dizisi (2000)

3) M.Recai Özgün .Lazlar

4)Remzi Kılıç, Trabzon Valisi Şehzade Selim ve Faaliyetleri, s.1-17

5)Yılmaz Öztuna, Yavuz Sultan Selim, BKY, İstanbul 2006