Lazca saat / Lazca günün dilimleri

Lazca saat sormak
Çok insan tarafından sorulan bu sorunun yanıtı sanıldığının aksine çok ta zor değil.
Biz bu yazıda saatin nasıl sorulduğunu incelemeyeceğiz. Bilaks Türkçeden Lazcaya çevirmeden Lazcada kullanıldığını  düşündüğümüz şekli ile nakletmeye çalışacağız.

Bilindiği üzere türkçede kullanılan saat sorma klasik olarak ‘saat kaç?’ tır.
Lazcaya çevirdiğinizde aynı anlamı nak’un diyerek elde etseniz de klasik zaman sorma Lazcada ayrı olduğunu düşünüyorum.

Saat nedir? Saâ yada saâh Arapça köklü bir kelime. Türkçede de kullanılıyor
Saâ yada saâh yada cümlede kullandığımızda geçerken saat.. okunur. Genelde bu kelimenin sonunta Arapçada kapalı T yada kapalı H denilen harf ile yazılır. Bu kelimenin sonundaki h harfi üzerinde durulduğunuda h sesi, Geçildiğinde ise T sesi ile okunur.
Bunu niçin anlattım?  Saat Arapçada zaman demek. Örnek. zuhruf suresi 85. Ayette kıyamet zamanını sorunlara  bu ayeti kerime ile açıklık getiriyor. İnnellahe indehu ilmussaah onun zamanın Allah bilir. Onun ilmi kendi katındadır. Anlamını vermek yanlış olmayacağını düşünüyorum. Tabii bunu ilahiyatçılar daha iyi bilir. Ben hem dini eğitimimden hem de Suudi Arabistan’da araplar  içinde olduğumdan yazıyorum.

Lazcada saat/Zaman
Lazcada zamana ORA derler. Benim hatırladığım saat kelimesi dilimize çok yaygın olmadığı zamanlarda saat yada günün hangi diliminde olduğunu sorduklarnda "mu oran?”  derlerdi.  Saat kelimesi benim bulunduğum bölgede sonradan dilimize girdi. Enazından zamanı sorarlarken bu kelime yerine mu aran derlerdi.  Kırsal bölgelerde yaşayan, şehir hayatından uzak olan lazarın işe geç kalmak, otobüs kaçırmak gibi bir durumları olmadığından zaman dilimleri  Türkçede saat denilen günün dilimleri çok ta önemli değildi. Daha çok bağ/bahçede çalışanların sabah olması, öğle, ikindi, akşam ve yatma vakitleri gibi dilimler daha önemli idi.  Hatta bunun için güneşe bakmaları yetiyor idi.
Günümüzde ise yukarıda bahsettiğimiz günün dilimleri daha da önem kazandı ve Lazcada çok kullanılmayan terimler girmeye başladı. Bunlar saat, dakika,saniye vs…

Saatin kaç olduğunu sormak (bizce) Türkçe ile aynı olmasını beklemek doğru değil

Lazca                         Türkçe              Arapça

Mu oran?                  Saat kaç             Kem Saâh? Kasıt zaman

Farklı bölgelerde farklı kelimeler olabilir.

Türkçede kullanılan geçiyor, var, çeyrek, gibi ifadeler Lazcada kalıplaşmamıştır. Sonradan dile eklenmiş ya da  çokça kullanılan Türkçe kelimelere Lazca yenik düşmüştür. Her yeni terimi lazcaya uyarlayarak eklemek ne kadar doğru orası da tartışılır.  Çeyrek kelimesinin Lazcası da yoktur. Bu dilin eksikliği değildir.  Her ne kadar var olduğu yazılsa da bunu kullanan bir lazın geçmişte olduğu yazılamamıştır. Her dilde her kelimenin karşılığı var demek yanlıştır.
Kelimeler türetilirken mensup olduğu dilin sahipleri olan Lazlar ile paylaşılması, Bilgi verilmesi ve fikir alınması daha da uygun olacağı kanısındayım

www.lazca.org
Ramazan Kosanoğlu
ramox@hotmail.com

not: Siztedeki yazıların tümünü ya da her hangi bir yazıyı, site ve yazar adlarını  kaynak  göstererek yasal sitelerde ve  ticari olmayan yerlerde yayınlayabilirsiniz.

.